Sluiskil
(gemeente Terneuzen)
Kanaaldorp, ontstaan in 1825-'26 bij de aanleg van het kanaal van Gent naar Terneuzen op de plaats waar het voormalige Axelse Gat erin uitkomt als het (huidige) zijkanaal C. Aan de oostzijde van het kanaal vestigden zich een cokesfabriek (1911) en een stikstoffabriek (1929). Bij de verbreding van het kanaal in 1960-'68 is een deel van de aan de westzijde gelegen dorpskern opgeofferd.
De R.K. St.-Antonius van Paduakerk (Nieuwe Kerkstraat 22) is een eenbeukige kerk met voorportaal, dakruiter en transeptaanbouw. In 1897 werd hier een kapucijnerklooster gesticht, maar dat brandde al in 1900 uit. Herbouw van de kerk in sobere vormen, met rondboogvensters en steunberen, volgde in 1900-'01 naar plannen van broeder Felix. Van de ingrijpende modernisering in 1962 dateren het voorportaal en de transeptaanbouw. Sober van vorm is het in 1901 aangebouwde klooster (Nieuwe Kerkstraat 24), dat tot 1981 als zodanig in gebruik is geweest.
De Herv. kerk (Louisastraat 43) is een zaalkerk met lagere aanbouw en smalle toren, gebouwd in 1964 naar plannen van N. Luning Prak ter vervanging van een nabij het kanaal gelegen voorganger.
De eenlaagse woonhuizen Landstraat 1-13 zijn in 1921 gebouwd in opdracht van de woningbouwvereniging Sluiskil.
Industriegebouwen. In 1911 opgericht als Association Coopérative Zélandaise de Carbonisation is de cokesfabriek (Oostkade 5). De in 1913 in bedrijf genomen ovens werden al in 1914 stilgelegd, om in 1922 opnieuw te worden opgestart. Op het in 2000 stilgelegde complex met fabriekshallen en havenkranen bevindt zich een stoommachine uit de bouwtijd. Aan de zuidzijde verrees in 1929 de stikstoffabriek van de Compagnie Néerlandaise de l'Azote (later Nederlandse Stikstof Maatschappij), waar de stikstof uit het cokesgas werd gebonden ten behoeve van kunstmestfabricage. Een deel van de fabricage is na 1962 naar de fabriek van Dow Chemicals bij Terneuzen overgebracht.
Auteursrechtelijk beschermd