Oudelande
(gemeente Borsele)
Kerkringdorp, ontstaan in het westelijke deel van het oude land van Baarland (eind 13de eeuw) op het tot een terp verhoogde deel van een kreekrug. Bij een hier gelegen tweesprong van wegen werd de kerk gebouwd. De kerkring is aan de noordzijde niet voltooid. Oudelande behoorde met Baarland en Bakendorp tot de ambachtsheerlijkheid Baarland. Tot 1970 is het een zelfstandige gemeente geweest. Het dorp had te lijden van de Watersnoodramp van 1953.
De Herv. kerk (Burg. Van Lierestraat 5), oorspronkelijk gewijd aan St. Eligius, is een eenbeukige gotische kerk met aangebouwde consistorie, zuiderdwarspand en een toren van twee geledingen. In de 14de eeuw verrees de rijzige, sober versierde toren voorzien van een met natuursteen omlijst ingangsportaal en kenmerkende, frequent versneden, haakse steunberen. In de met een rondboogfries afgesloten tweede geleding hangt een door Pieter van den Ghein gegoten klok (1577; hergoten 1960). Het schip stamt uit de vroege 15de eeuw, het zuiderdwarspand uit de eerste helft van de 16de eeuw. In 1769 heeft men het koor en het noorderdwarspand gesloopt. De toren is in 1959 gerestaureerd, het schip in 1963-'67; toen is ook de huidige consistorie aangebouwd. Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf en bevat een wit geschilderde preekstoel (midden 18de eeuw). In de kerk ligt een aantal figuurzerken waaronder een voor Adriaen Jan Anthonis († 1486).
Het voorm. raadhuis (Burg. van Lierestraat 1) werd in 1938 (eerste steen) in traditionalistische vormen gebouwd naar ontwerp van C. van Maris ter vervanging van een voorganger uit 1883.
Woonhuizen. In 1904 (gevelsteen) gebouwd als pastorie van de Herv. kerk is het middenganghuis
Burg. Van Lierestraat
Oudelande, Boerderij 't Hof van Dierik
24 met siermetselwerk. Uit circa 1900 dateren de dwarse huizen
Lindestraat 32 en
34. Karakteristieke voorbeelden in zakelijk-expressionistische stijl zijn de met steil opgaande zadeldaken uitgevoerde huizen
Wilhelminastraat 18 en
20 (circa 1930). Het voorm.
station (Stationsstraat 8) is gebouwd aan de in 1927 door de Spoorwegmaatschappij Zuid-Beveland aangelegde lokaalspoorlijn. Het woonhuis met kantoortje, het wachtlokaal en de goederenloods zijn uitgevoerd in traditionalistische vormen volgens een standaardtype.
De boerderij ‘'t Hof de Dierik’ (Dierikweg 1-3), gelegen ten noorden van Oudelande, kwam in 1921 tot stand in opdracht van A. Tak van Poortvliet naar een ontwerp in traditionalistische vormen van de gebroeders H. en J. Baanders. De dubbele woning bestaat uit een woongedeelte voor de eigenaar en een aangebouwde dienstwoning, die binnen met elkaar in verbinding staan. Het grotendeels uit de bouwtijd daterende interieur bevat onder meer gebrandschilderd glas en een houten lambrisering in het trappenhuis. Op het erf staan verder een L-vormige schuur, een varkensstal, een dubbele garage, een kippenren en een in 1928 toegevoegde langwerpige schuur. Ook de oorspronkelijke erfinrichting en tuinaanleg naar ontwerp van D.F. Tersteeg is nog grotendeels aanwezig.
Auteursrechtelijk beschermd