Monumenten in Nederland. Zeeland

Nieuwdorp
(gemeente Borsele)

Dijkdorp, ontstaan na de bedijking van de West-Kraayertpolder (1642) en de Nieuwe Kraayertpolder (1675). Het heette aanvankelijk Dorp van Nieuw 's-Heer Arendskerke. Rondom een groot dorpsplein, aangelegd tegen een bocht in de dijk, werden de eerste huizen gebouwd. Hier verrezen later ook een school (1821) en een kerk (1841). Aan de overzijde van het plein volgde in 1918 de bouw van een tweede kerk. Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp aan de zuidzijde enigszins uitgebreid.

De voorm. Geref. kerk (Ring 2) is een recht gesloten neoclassicistische zaalkerk uit 1841 met een achtkantige geveltoren. Het gebouw is in 2003 verbouwd tot appartementen.

De (Herv.) Bethelkerk (Coudorp 1) is een recht gesloten zaalkerk voorzien van een toren met hoog tentdak. Deze kerk kwam in 1917-'18 tot stand naar een ontwerp met sobere expressionistische elementen van H. van der Kloot Meijburg. In de toren hangt een door Gillis van Gilde gegoten klok (1710). Van 1918 dateren ook de aangebouwde consistoriekamer en de terzijde geplaatste pastorie (Coudorp 3).

Scholen. De Chr. lagere school Steketeepad 13, oorspronkelijk gesticht in 1858, is in 1901 gebouwd als een vierklassige school met aangebouwde onderwijzerswoning. De openbare lagere school Prinses Beatrixstraat 4 dateert van 1951 en is een T-vormig gebouw met aan de kopse gevel naast de ingang vier gekleurde terracotta gevelstenen

[p. 189]

Nieuwdorp, Chr. lagere school en onderwijzerswoning

met voorstellingen van spelende kinderen.

Woonhuizen. Het rond 1905 opgetrokken middenganghuis Havenweg 16 is voorzien van neorenaissance-details, een mansardedak en een centrale dakkapel met gesneden wangen. Rechts bevindt zich het voorm. koetshuis. De kleine villa Havenweg 18 (circa 1910) heeft een gepleisterde verdieping met vakwerk. In traditionalistische vormen gebouwd is het herenhuis Ring 17 (circa 1925) met gepleisterde voordeuromlijsting.

De boerderij ‘Landlust’ (Landlustweg 1) heeft een deels gepleisterd woonhuis met tuitgevel uit circa 1680. De tot restaurant omgebouwde schuur met opgewipt dak boven mendeuren is 18de-eeuws van vorm.

Lewedorp. Dit wegdorp ten noorden van Nieuwdorp is rond 1920 ontstaan aan een kruispunt van wegen ten zuiden van de Sloedam (1871). Sinds 1929 heeft het dorp de huidige naam naar jhr. Lewe van Nijenstein, burgemeester van 's-Heer Arendskerke. In 1928-'30 gebouwd is de recht gesloten basilikale R.K. St.-Eligiuskerk (Burg. Lewestraat 11) met dakruiter en portaal. Het ontwerp in traditionalistische vormen met expressionistische details is van P. Cuypers jr. Inwendig heeft het gebouw een ziende kap. De bakstenen herdenkingsbank (tegenover Burg. Lewestraat 11) is in 1932 geplaatst ter gelegenheid van het veertigjarig ambtsjubileum van burgemeester Lewe van Nijenstein. De Geref. kerk (Zandkreekstraat 31) is een eenvoudige zaalkerk met terzijde geplaatste toren, gebouwd in 1952 naar een traditionalistisch ontwerp van A. Rothuizen en P.J. 't Hooft.