Nieuw- en Sint Joosland
(gemeente Middelburg)
Voorstraatdorp met rechthoekige kerkring, gesticht in 1644 na de bedijking van de Middelburgse Polder. Ten zuiden hiervan was al in 1631 de Oud-Sint Jooslandpolder bedijkt. Het daar gelegen gehucht Oude Dorp kwam niet verder tot ontwikkeling; de bebouwing concentreerde zich te Nieuwland. Tot de drooglegging van de Mortierepolder (1846) lag hier het veer naar Middelburg van dit tot dan toe geïsoleerd gelegen eiland. Na 1871 begon men aan de oostzijde met de drooglegging van het Sloe. In 1966 is het gebied bij Middelburg gekomen.
De Herv. kerk (Kerkplein 1) is een brede zaalkerk met driezijdige sluiting, aangebouwde consistoriekamer en een ranke geveltoren met naaldspits. Deze kerk met neogotische details en slanke steunberen werd in 1882 gebouwd ter vervanging van een 17de-eeuwse voorganger. De toegang tot het terrein wordt geflankeerd door bakstenen hekpijlers voorzien van schilddragende leeuwen (18de eeuw).
Nieuw- en Sint Joosland, Herv. kerk
Nieuw- en Sint Joosland, Trafohuisje
Het voorm. raadhuis (Korteweg 2-4), een fors wit geschilderd pand uit 1927, deed tevens dienst als onderwijzerswoning.
Het woonhuis ‘'t Veerschip’ (Veerstraat 1) is een tweelaags gepleisterd pand met omlijste ingang, muurankers en een gevelsteen gedateerd ‘1705’.
De windmolen ‘Buiten Verwachting’ (Molenweg 35), een grondzeiler met een ronde gepleisterde romp en een met dakleer beklede kap, werd in 1874 gebouwd voor P. de Groot ter vervanging van een noordoostelijker staande (afgebrande) voorganger en is in 1981-'83 gerestaureerd.
De weegbrug met weeghuisje (Oude Dijk ong.) dateert uit circa 1915. Het trafohuisje (Veerstraat ong.) is een klein blokvormig gebouw met tentdak, gebouwd rond 1925 voor de P.Z.E.M.
De timmermanswerkplaats Molendijk 57 dateert uit 1930-'31 en bestaat uit een woonhuis in traditionalistische vormen, met erker en mansardedak, en twee gekoppelde houten schuren, eveneens met mansardedak.
De muziektent (Kerkplein ong.) is rond 1960 gebouwd volgens het ‘bühnemodel’ met gesloten achterwand.
Begraafplaatsen. De in 1862 gestichte Oude Alg. begraafplaats (bij Oude Rijksweg 34) heeft een aparte grafkelder met zerk voor H.P. den Bouwmeester († 1913). De Nieuwe Alg. begraafplaats (Oude Dijk ong.) werd gezien het baarhuisje rond 1920 gesticht. Er is een oorlogsmonument in de vorm van een vredesduif op een achtkantige kolom (circa 1960).
Boerderijen. Ten zuiden in de Oud-Sint Jooslandpolder bevinden zich twee fraai gelegen boerderijen. De hoeve Binnendijk 1 heeft een dwars geplaatst eenlaags woonhuis uit 1676 met een afluiving aan de achterzijde en een gelijktijdig gebouwde lagere aanbouw aan de oostzijde. De forse houten schuur met twee wit omrande mendeuren en een wagendeur is in opzet 18de-eeuws. De uit 1705 daterende boerderij Binnendijk 5 heeft eveneens een dwars geplaatst eenlaags woonhuis met een lagere aanbouw. De vrijstaande schuur is modern.
Auteursrechtelijk beschermd