Monumenten in Nederland. Zeeland

Kamperland
(gemeente Noord-Beveland)

Wegdorp, ontstaan in de tweede helft van de 18de eeuw in de in 1699 bedijkte Heer Janszpolder langs de Veerweg die de aanlegsteiger van het veer naar Veere met het achterland verbond. Het oude dorp Campen was in 1530 in de zee verdwenen. De oudste bebouwing concentreerde zich rond de haven. In de loop van de 19de eeuw verscheen er enige losstaande bebouwing langs de Veerweg en de parallel daaraan lopende Nieuwstraat. Begin 20ste eeuw werd het gebied rond de Noordstraat bebouwd. Na de sluiting van de Veersegatdam (1961) verdween het voetveer. Tussen 1970 en 1990 zijn bij de haven en langs het Veerse Meer enkele grote recreatiecomplexen gebouwd en kwam er een toeristisch voetveer naar Veere.

De voorm. Herv. kerk (Veerweg 76) is een eenvoudige zaalkerk uit 1901. De kleine opengewerkte geveltoren en de consistoriekamer zijn in 1911 toegevoegd. Bij een ingrijpende interieurverbouwing in 1959 heeft men de oorspronkelijke spitsboogvormige roedenvensters aan de zijkant vervangen door de huidige rechthoekige ramen. In 1998 is de kerk gesloten.

De voorm. Geref. kerk (Veerweg 100), sinds 1998 kerk ‘De Ark’ is een T-vormige kerk met in beide binnenhoeken een ingang. Die aan de zuidwestzijde is uitgebouwd tot een toren van twee geledingen met tentdak. Deze kerk kwam in 1923 tot stand in traditionalistische vormen, vermoedelijk naar plannen van P.S. Dijkstra, ter plaatse van een voorganger uit circa 1900.

De voorm. Chr. lagere school (Veerweg 53) is in 1907 gebouwd als een eenklassige school met aangebouwde

Kamperland, Geref. kerk

[p. 140]

Kamperland, Boerderij Land- en Zeezicht

onderwijzerswoning. Het gebouw is tot 1966 als school in gebruik geweest en draagt thans de naam ‘Emmanuel’. De onderwijzerswoning (Veerweg 55), thans ‘Huize Bethesda’ geheten, heeft een dakkapel met een in chaletstijl uitgevoerd sierspant op schoren.

Boerderijen. De boerderij Baas Huisweg 14 bestaat uit een vrijstaand, eenlaags dwars woonhuis met tuitgevels (begin 19de eeuw), een zomerhuis, een grote houten schuur met rieten schilddak, een wagenschuur in zwart geteerd hout met achterafhang en een in gele stenen uitgevoerde varkensstal. De uit 1823 daterende boerderij Bouw- en Plantlust (Oosthavendijk 2) omvat een vrijstaand eenlaags dwars woonhuis, en een grote houten schuur met rieten wolfdak en drie mendeuren. In het woonhuis bevinden zich tegeltableaus van paarse tegels met daarin verwerkt het bouwjaar. De boerderij Land- en Zeezicht (St.-Felixweg 3) heeft een eveneens in 1823 gebouwd dwars woonhuis. De grote houten dwarsdeelschuur met wolfdak is voorzien van witte deuromrandingen.

Woonhuizen. Voorbeelden van kort na 1900 gebouwde dwarse eenlaagspanden met neorenaissance-detaillering zijn Veerweg 39, voorzien van een fraai gesneden paneeldeur en een houten dakkapel in chaletstijl, Veerweg 135-137, Veerweg 136-138 en verder Veerweg 27, 29-31 en 33. Het dwarse huis Veerweg 123 (circa 1910) heeft een opgemetselde dakkapel met trapgevel en is uitgevoerd in neorenaissance-vormen.

Kamperland, Veerdam met houten steiger

Uit circa 1915 dateren de diepe panden Veerweg 83, 85, 87 en het dwarse pand Veerweg 89, alle voorzien van een inpandig portiek met jugendstil-tegels.

De veerdam met steiger (bij Reigerlaan 1), behorend tot het voormalig voetveer op Veere, ligt iets ten noordwesten van de haveningang van Kamperland, recht tegenover de stad Veere. In 1926 werd de reeds lang bestaande veerdam verhoogd en voorzien van een L-vormige houten steiger. De getrapt aflopende vorm maakte het mogelijk bij diverse waterstanden (voor 1961 nog getijdenwerking) aan te kunnen leggen. Het veer was in dienst tot 1961.

Deltawerken. Na de Watersnoodramp van 1953 zijn verschillende belangrijke waterbouwkundige werken gerealiseerd door Rijkswaterstaat. Aan de westzijde van Noord-Beveland bevindt zich de Veersegatdam, aangelegd in 1958-'61. Hiermee werd de zee-arm het Veerse Gat tussen Walcheren en Noord-Beveland afgesloten en ontstond het Veerse Meer. Bij de aanleg van de Veersegatdam heeft men gebruik gemaakt van zeven speciaal ontwikkelde doorlaatcaissons, voorzien van stalen schuiven die na het afzinken van de caissons werden gesloten. In en tegen de caissons werd zand aangebracht. Over de Veersegatdam ligt een weg die de verbinding vormt tussen Walcheren en Noord-Beveland. De Stormvloedkering in de Oosterschelde aan de noordwestzijde van Noord-Beveland is in twee fasen tot stand gekomen, te weten in 1965-'74 en 1979-'86. Halverwege de kering bevindt zich het tot Delta Expocentrum ingerichte werkeiland Neeltje Jans. De tussen Noord-Beveland en Schouwen-Duivenland gelegen stormvloedkering is samengesteld uit 66 betonnen pijlers, waartussen stalen schuiven zijn geplaatst die alleen ten tijde van zware storm of extreem hoog water dichtgaan. De Oosterschelde behoudt hierdoor getijdenwerking en zout water. De weg over de kering is in 1987 opengesteld. Op het werkeiland Neeltje Jans staan een dienstgebouw, opgericht in 1980-'85 naar plannen van W.G. Quist, en het ‘Waterpaviljoen’ naar ontwerp van L.M.M. Spuybroek (NOX) en K. Oosterhuis, gerealiseerd in 1993-'97 in een door A. Bhalotra ontworpen attractiepark.