Hoofdplaat
(gemeente Sluis)
Kruiswegdorp, gesticht na de bedijking van de schorren van de Hoge Plaat tot Hoofdplaatpolder in 1775-'78. Tussen 1790 en 1820 verdween van deze polder met name aan de oostzijde weer een deel in het water. De in 1808 gegraven haven heeft men in het kader van de Deltawerken in 1969 afgedamd en gedempt. De Dorpsstraat en de parallel lopende Achterweg geven Hoofdplaat in zekere zin het karakter van een voorstraatdorp. Na de Tweede Wereldoorlog is dit vrij geïsoleerd gelegen dorp aan de zuidwestzijde enigszins uitgebreid.
De Herv. kerk (Dorpsstraat 3) is een bescheiden vierkante kerk voorzien van een tentdak en een dakruiter met spits. De kerk, met portiek voorzien van fronton en festoenversiering in Lodewijk XVI-vormen, werd in 1783-'85 gebouwd naar plannen van ‘landsfabriek’ (provinciaal architect) Coenraad Kaijser en gefinancierd door ambachtsheer Willem Schorer. In de dakruiter hangt een door Fritsen uit Amsterdam gegoten klok (1733), geschonken in 1785 door de Staten van Zeeland. Reparaties aan de kerk zijn uitgevoerd in 1898. Bij de restauratie na de oorlogsschade in 1947-'49 naar plannen van J.H. Groenewegen, heeft men de kerk ontpleisterd. Tot de inventaris behoort een preekstoel in Lodewijk XVI-stijl.
De
R.K. St.-Eligiuskerk (Kersenlaan 8) - ook St.-Elooikerk genoemd
Hoofdplaat, Herv. kerk
Hoofdplaat, Raadhuis
- is een driebeukige kerk met een gepleisterd, driezijdig gesloten koor en een ranke geveltoren met ingesnoerde spits. Deze sobere neogotische kerk kwam in 1860-'61 tot stand naar plannen van P. Soffers, ter plaatse van een voorganger uit 1795. Het in 1962 gemoderniseerde interieur bezit een triomfbalk en kruiswegstaties uit de bouwtijd en een sterk gewijzigd Adema-orgel (1885).
De pastorie (Schoolstraat 3) is een fors tweelaags pand uit circa 1860. Ernaast staat een wegkapel van 1953, gebouwd uit dankbaarheid voor het gespaard blijven van het dorp voor de Watersnood van 1953.
Het voorm. raadhuis (Dorpsstraat 1) is een vierkant gebouw uit 1913 met hoektoren en trapgevels op de hoek van beide straatzijden. Het ontwerp met aan de jugendstil verwante details is van J. van Baal.
Scholen. De voorm. R.K. bewaarschool (Kersenlaan 6) is een klein pand uit 1911, deels verbouwd rond 1950. De voorm. R.K. St.-Jozefschool (Schoolstraat 14) is een vierklassige middengangschool uit 1921 met geaccentueerde ingangspartij.
Woonhuizen. Het gepleisterde hoekhuis Dorpsstraat 2 heeft een laat-18de-eeuwse gesneden deurkalf. Uit dezelfde tijd stamt het woonhuis Mr. Willem Schorerstraat 1, voorzien van de jaartalankers ‘1784’ en een naoorlogse voorgevel. Eclectische details hebben de woonhuizen Dorpsstraat 12 en Dorpsstraat 14 (beide circa 1860). Uit circa 1890 dateert het forse herenhuis Schoolstraat 13. Het rond 1895 gebouwde dwarse eenlaagspand Havenstraat 5 heeft een opvallend rijke dakrand met siermetselwerk. Bij het omstreeks 1910 opgetrokken herenhuis Havenstraat 7 zijn jugendstil-details en bricorna-stenen toegepast.
Boerderijen. De boerderij Goede Hope (Westlangeweg 16) werd gebouwd kort na de bedijking van de Hoofdplaatpolder. Het gepleisterde woongedeelte is gedateerd ‘1782’. Het vrijstaande dwarse woonhuis van de boerderij Zuidlangeweg 3 dateert uit circa 1870.
De R.K. kerk O.L. Vrouwe Sterre der Zee te Slijkplaat (Slijkplaat 5), gelegen ten westen van Hoofdplaat, is een kleine sobere traditionalistische zaalkerk met dakruiter, gebouwd als patronaatsgebouw in 1948 naar plannen van F.H.M. Mol en F.P.M. Froger.
Auteursrechtelijk beschermd