Grijpskerke
(gemeente Veere)
Kerkringdorp, ontstaan op een splitsing van twee kreekruggen. Grijpskerke wordt al in 1190 vermeld als zelfstandige parochie. In 1344 werd er een gasthuis gesticht en was er een uithof van de abdij van Middelburg. De bebouwing bleef beperkt tot de Kerkring en de Dorpsweg (nu Gasthuisstraat). Begin 20ste eeuw vond enige verdichting van de bebouwing plaats en recent zijn enkele kleine nieuwbouwwijken ontstaan.
De Herv. kerk (Kerkring 26), oorspronkelijk gewijd aan St. Michaël, is een tweebeukige kerk met een uitgebouwd ingangsportaal en een tussen beide kappen geplaatst open houten klokkentorentje. Daarin hangt een door Jasper van Erpecom gegoten klok (1685). Het oudste deel van de kerk is de vroeg-14de-eeuwse zuidbeuk; de noordbeuk kwam een eeuw later tot stand. In 1770 heeft men de kerk met een travee naar het westen verlengd, de klokkentoren en het portaal toegevoegd, de kap aangepast en het interieur het huidige aanzicht gegeven. Inwendig worden de beuken gescheiden door gedrukte bogen op houten kolommen en gedekt door een vlakke zoldering van 1861. Tot de inventaris behoort een preekstoel met boogpanelen uit het tweede kwart van de 17de eeuw.
Grijpskerke, Herv. kerk
De (Geref.) Opstandingskerk (Jacob Catsstraat 7) is een moderne zaalkerk met tentdak en ingebouwde open klokkentoren, opgericht in 1967 naar ontwerp van G. Steen en G. Tuinhof.
De voorm. Chr. lagere school (Mariekerkseweg 48) is in 1923 gebouwd als een tweeklassige middengangschool met hoger opgetrokken ingangspartij.
't Munnikenhof (Jacob Catsweg 1). Dit onderkelderde huis met schilddak en achtzijdige traptoren met helmdak is het restant van een in de 17de eeuw tot buitenplaats verbouwde laat-middeleeuwse uithof van de abdij van Middelburg. Het betreft een in de 17de eeuw aangebouwde vleugel, die na de afbraak van het hoofdgebouw in 1860 gespaard bleef als jachthuis. Aan één zijde bevindt zich een laat-middeleeuwse gevel van breuksteen. Inwendig zijn 17de-eeuwse gebeeldhouwde consoles aanwezig. Het Munnikenhof is het buitenverblijf geweest van Jacob Cats.
Woonhuizen. Mogelijk van oorsprong 18de-eeuws is het gepleisterde pand Kerkring 5 met een diep woonhuisgedeelte en een lager, dwars ingestoken, bedrijfsgedeelte met houten travalje. Voorbeelden van 19de-eeuwse dwarse huizen zijn Kerkring 6-7, Kerkring 19 en Kerkring 20-21.
De
windmolen ‘'t Welvaren van Grijpskerke’ (Molenstraat 8) is een ronde bakstenen grondzeiler met een gepleisterde romp en met dakleer beklede kap.
Grijpskerke, Buitenplaats 't Munnikenhof
Deze op een molenberg staande korenmolen uit 1801 is in 1997 geheel gerestaureerd.
Boerderijen. Aan de uitvalswegen rond Grijpskerke liggen verschillende interessante boerderijen. Wilhelmina's Oord (Mariekerkseweg 26) is het gedeeltelijk onderkelderde L-vormige woonhuis van een boerderij. Het hoge gedeelte dateert waarschijnlijk uit het begin van de 16de eeuw. In 1589 (jaartalankers) werd er een gedeelte aangebouwd. De ingang is voorzien van een geprofileerde bakstenen omlijsting met korfboog. Het kruiskozijn in de topgevel is uitgevoerd met een segment- en spitsboog. De boerderij Oost Poppendamme (Poppendamseweg 4) heeft een van oorsprong 17de-eeuws woongedeelte met schuifvensters en banden en ontlastingsbogen in rode baksteen. De aan een oprijlaan gelegen boerderij Molenzicht (Middelburgseweg 42) bestaat uit een dwars woonhuis met schilddak uit circa 1800 en een tegenoverliggende 19de-eeuwse grote houten dwarsdeelschuur met geschubde windveren. Boerderij Jacob Catsweg 8 heeft een vrijstaand dwars woonhuis uit 1865 en een houten landbouwschuur uit 1911. De boerderij Jacob Catsweg 4 bestaat uit een T-vormig woonhuis uit 1915 en een hoge bakstenen dwarsdeelschuur uit 1929.
Auteursrechtelijk beschermd