Monumenten in Nederland. Zeeland

Biezelinge
(gemeente Kapelle)

Dorp, ontstaan in de late middeleeuwen aan een havenkom, die in 1717 werd afgedamd door de aanleg van de Schenkeldijk. Ten zuiden hiervan kwam in 1756 de Willem-Annapolder tot stand. Biezelinge ontwikkelde zich tot een wegdorp. Vanaf circa 1900 werd binnen de bestaande structuur enige nieuwbouw gerealiseerd. Nadien is het dorp uitgebreid in noordelijke richting tot aan de spoorlijn Roosendaal-Vlissingen en vastgegroeid aan Kapelle.

De Herv. kerk (Noordstraat 4) is een recht gesloten zaalkerk voorzien van een ongelede toren met een in een achtkant overgaande lantaarn met frontalen en spits. De neogotische toren verrees in 1877-'78 naar ontwerp van J.H. Hanninck. Erin hangen een 15de-eeuwse en een 16de-eeuwse klok (Peter Waghevens). Het schip met neorenaissance-details kwam in 1908 tot stand naar plannen van J. Verheul. Ter plaatse stond de kerk van het in 1246 door Wolfert van de Maalstede gestichte Jeruzalemklooster voor nonnen, dat vanaf 1529 als parochiekerk diende. Aan de achterzijde bevindt zich een nieuwe consistorie. Het wit gepleisterde interieur met banden in schoon metselwerk wordt gedekt door

Biezelinge, Herv. kerk

Biezelinge, Pastorie Herv. kerk

een houten tongewelf met trekbalken en met sjabloonschilderingen langs de randen. Tot de inventaris behoren een herenbank uit 1641 en een door de firma C. van Dam & Zn. gebouwd orgel (1909; gerestaureerd 1971).

Aan de zuidzijde ligt het restant van het ommuurde oude kerkhof met het graf van predikant Adriaan van Deinse († 1851) naast een klein baarhuis. Het familiegraf van de familie Saaymans Vader omvat niet alleen de hardstenen grafzerk voor J.H. Saaymans Vader († 1842), maar ook die voor M.E. Pompe van Meerdervoort († 1842) en G.L. van Rijswijk († 1867), de twee echtgenotes van mr. P.H. Saaymans Vader, die zelf in Eversdijk begraven ligt.

De voorm. pastorie (Marktplein 20), gebouwd in 1863 naar ontwerp van J.H. Hanninck, draagt sinds circa 1960 de naam ‘De Haven’. Dit gepleisterde neoclassicistische middenganghuis heeft een mezzanino en een hoger opgetrokken middenpartij met overstekende daklijst en gezaagde windveren, die het een vroeg chaletstijl-karakter geven.

Overige kerken. De Chr. Geref. kerk (Nieuwe Kerkstraat 18) is een eenvoudig zaalgebouw uit 1917 met smalle rondboogvensters. De voorm. pastorie (Nieuwe Kerkstraat 16) dateert van 1922. De kerk van de Geref. Gemeente (Jufferswegje 31) is in 1952 gebouwd naar plannen van W. de Jonge.

Woonhuizen. Voorbeelden van karakteristieke laat-19de-eeuwse woonhuizen zijn het van 1888 daterende diepe huis Eben Haëzer (Noordstraat 7) met ingezwenkte lijstgevel en getoogde vensters, het middenganghuis Noordstraat 3 met dakkapel en keperboog-

[p. 78]

vensters (zijgeveltop), het dwarse huis Noordstraat 9 en de dubbele arbeiderswoning Noordstraat 11-13.

Boerderijen. De boerderij Nieuwe Kerkstraat 6 heeft een deels gepleisterd 18de-eeuws woongedeelte met een aangebouwde houten schuur. Ten westen van Biezelinge liggen twee laat-19de-eeuwse boerderijen. Bij de hoeve Dijk Wel (Dijkwelseweg 21) is het dwarse woonhuis via een tussenlid verbonden met de schuur. Van hetzelfde type is de boerderij Dijkwelseweg 25. Het woonhuis vertoont echter neorenaissance-details in gele steen en de schuur is deels in hout is uitgevoerd.

Eversdijk. Dit gehucht ten zuidwesten van Biezelinge ontstond in de 11de eeuw. Eversdijk verviel echter tot Wüstung. De middeleeuwse kerk werd in 1840 afgebroken. Het kerkhof resteert met onder meer de grafzerken voor P.H. Saaymans Vader († 1891) en Adriaan Meijaard en zijn echtgenote Johanna de Jager, die rond 1845 de hofstede Geerhoek in bezit hadden. Boerderijen. De eind 16de eeuw al vermelde hoeve ‘Geerhoek’ (Eversdijkseweg 7) werd in 1728 vergroot. Het woonhuis en het aangebouwde bakhuis zijn opgetrokken in gele baksteen. In het interieur bevinden zich 18de-eeuwse tegeltableaus. De houten schuur en wagenschuur zijn 19de-eeuws. De kleine boerderij Kerkhofweg 2 bestaat uit een gepleisterd, in oorsprong 18de-eeuws, woonhuis en een aangebouwde houten dwarsdeelschuur. Woonhuizen. Het herenhuis Eversdijkseweg 22 heeft een gepleisterde begane grond. In 1858 werd dit huis - een tot jachthuis verbouwde 18de-eeuwse boerderij - met een etage verhoogd en kreeg het zijn huidige aanzicht in opdracht van mr. P.H. Saaymans Vader. De oorspronkelijk dubbele arbeiderswoning Eversdijkseweg 9-11 is gebouwd rond 1900.