Aagtekerke
(gemeente Veere)
Kerkringdorp, ontstaan in de middeleeuwen op een kreekrug. De naam is afgeleid van St. Agatha, patroonheilige van de kerk, die in 1327 als de kerk van Sint Agatha voor het eerst wordt vermeld. Na 1850 kwam aan de weg naar Westkapelle enige lintbebouwing tot stand. Het dorp is recent enigszins uitgebreid.
De Herv. kerk (Dorpsplein 6), oorspronkelijk gewijd aan St. Agatha, is een eenbeukige kerk met een aangebouwde consistorie en een toren van twee geledingen met haakse steunberen, achtzijdige traptoren en een achtkantige spits. De toren verrees in de 15de eeuw. Het schip met spitsboogvensters kreeg zijn huidige gedaante bij een verbouwing in 1625, toen ook het middeleeuwse koor werd afgebroken. Kosterij en zuidportaal dateren van 1770. Bij de restauratie van 1956 zijn de buitenmuren ontpleisterd en glas-in-loodramen aangebracht.
Het interieur wordt gedekt door een tongewelf met zware houten trekbalken. Tot de inventaris behoort onder meer een preekstoel uit 1625. Opvallend is de in 1669 door Rombout Verhulst vervaardigde marmeren epitaaf voor Hendrik Thibaut, ambachtsheer en burgemeester van Middelburg, zijn vrouw Isabella Porrenaer en hun dochter Jacoba; alle drie in 1667 aan de pest gestorven.
Het kerkhof is tot 1874 in gebruik geweest. Tegen de kosterij staat een in 1871 gebouwde, neoclassicistische tweeklassige
openbare lagere school
Aagtekerke, Herv. kerk
(Dorpsplein 2), die van 1905 tot 1966 als raadhuis heeft gediend. De
pastorie (Dorpsplein 47) werd in 1875 gebouwd naar plannen van J.H. Hanninck.
De kerk van de Geref. Gemeente (Pekelingseweg 19) is een moderne zaalkerk, gebouwd in 1970 naar ontwerp van architect Kraaijeveld ter vervanging van een voorganger uit 1909.
Woonhuizen. Oorspronkelijk eind 17de eeuw gebouwd als woonhuis met bedrijfsruimte is het dwarse huis Agatha (Dorpsplein 21). Onlangs heeft men de 19de-eeuwse bepleistering verwijderd. De ingangspartij is voorzien van een 18de-eeuwse classicistische omlijsting. Dorpsplein 5 is een voorbeeld van een klein 19de-eeuws gepleisterd dwars eenlaagspand met brede inrijdeur. Dorpsplein 27-29 is een woonhuis met losse werkplaats uit circa 1930.
De windmolen (Molenweg 3), een kleine zeskantige houten grondzeiler, werd in 1801 gebouwd ter vervanging van een 17de-eeuwse standerdmolen. De ingesnoerde bovenbouw en de kap van deze rond 1995 gerestaureerde korenmolen zijn bekleed met dakleer.
Boerderijen. In het dorp staan enkele 19de-eeuwse boerderijen, zoals Schoolstraat 4-6, met losse houten dwarsdeelschuur, en Schoolstraat 11, met een wit gepleisterd woongedeelte en een dwars aangebouwde houten dwarsdeelschuur. Aan de noordzijde van Aagtekerke ligt de boerderij Bergwegje 2-4, waarvan het eenlaags woonhuis stamt uit circa 1780 en is voorzien van een omlijste ingangspartij. Verder zijn er een houten wagenschuur uit 1897 en een grote dwarsdeelschuur met houten geveltop en geschubde windveren uit 1933. De boerderij Roosjesweg 8 heeft een vrijstaand dwars woonhuis uit 1910 (gedenksteen), met in het interieur onder meer een pronkkamer met een lambrisering van bruin-witte tegels, een kastenwand met bedsteden en een schouw van geschilderd hout. Ten westen van Aagtekerke ligt de laat-19de-eeuwse boerderij Hof St. Jan ten Heere (Prelaatweg 84) met een dwars eenlaags woongedeelte en een grote houten schuur. Deze boerderij staat mogelijk op de plaats van het vroegere koetshuis van de in 1875 afgebroken buitenplaats St. Jan ten Heere.
Auteursrechtelijk beschermd
