Ulestraten
(gemeente Meerssen)
Dorp, ontstaan op de rand van het plateau van Schimmert, dat in de middeleeuwen vanuit Meerssen werd ontgonnen, Van 1626 tot 1794 was Ulestraten een heerlijkheid in het Land van Valkenburg. Sinds 1833 is het een zelfstandige parochie, nadat in 1806 een nieuwe kerk gebouwd was ter vervanging van een middeleeuwse kapel. De lintvormige bebouwing langs de Dorpsstraat en de St.-Catharinastraat verdichtte zich na de Tweede Wereldoorlog door uitbreidingen aan weerszijden van laatstgenoemde weg.
De
R.K. St.-Catharinakerk (St.-Catharinastraat 1) is een driebeukige basilicale kerk met driezijdig gesloten koor en een toren van vier geledingen met ingesnoerde spits. Deze neogotische kerk kwam in 1905-'06 tot stand naar ontwerp van C.J.H. Franssen. De toren van de oude kerk (1805-'06) werd in 1929 vervangen door de huidige neogotische toren, eveneens ontworpen door Franssen. Tot de inventaris uit de bouwtijd behoren het hoofdaltaar, beide zijaltaren, de communiebanken, preekstoel, kerkbanken, orgeltribune en de meeste
Ulestraten, Raadhuis (1990)
Ulestraten, Kasteel Vliek (1991)
beelden; de kruiswegstaties zijn van G. Eggen (1972). De gebrandschilderde ramen zijn vervaardigd door de Gebr. Nicolas (circa 1905). Aan de buitenzijde staan twee grafkruisen (1630 en 1832).
Het voorm. raadhuis (St.-Catharinastraat 18) werd rond 1865 gebouwd als raadhuis annex onderwijzerswoning en openbare lagere school. Het rijzige neoclassicistische pand heeft een bordes en een balkon ondersteund door ionische zuilen. Het pand is tot 1982 als raadhuis in gebruik geweest.
Kasteel Vliek (Vliek 1), gelegen bij de noordflank van de Wijngaardsberg, wordt voor het eerst vermeld in 1374. Het huidige, haaks op de weg staande herenhuis kwam echter rond 1725 tot stand in sobere Lodewijk XIV-stijl voor de Maastrichtse gemeentesecretaris M.C. de Lenaerts. Het gepleisterde tweelaags huis wordt geleed door geblokte pilasters en heeft een rond gesloten middenrisaliet. Bij een verbouwing in 1908 zijn de flankerende korte zijvleugels toegevoegd. De ronde afsluiting van het middenrisaliet met oeil-deboeufvenster dateert evenals de halfronde dakkapellen van een verbouwing rond 1900. Het interieur bevat een ovale hal met stucdecoraties in Lodewijk XVI-stijl.
De schuur aan de noordzijde en twee bouwhuizen omsluiten samen met het herenhuis een forse binnenplaats. Deze drie dienstgebouwen zijn rond 1800 toegevoegd. Het park had in de 18de eeuw een eenvoudige formele aanleg, die in 1907-'08 naar plannen van D.F. Tersteeg werd omgevormd in een meer landschappelijke aanleg met twee vijvers, waarvan één met eiland. Uit die tijd dateren onder meer een ornamentele brug, een badhuisje en een zonnewijzer. Naar plannen van L. Springer is de aanleg in 1915 aangepast.
Woonhuizen. Het 18de-eeuwse, wit geschilderde huis Genzon 41 heeft aan de brede zijde een puntgevel en op de begane grond natuurstenen vensteromlijstingen. Voorbeelden van 18de-eeuwse (agrarische) vakwerkhuizen met geschoord dakoverstek zijn bij Groot Berghem 9 - mogelijk met 17de-eeuwse onderdelen -, Groot Berghem 13 en St.-Catharinastraat 38. Neoclassicistisch van vorm is het herenhuis St.-Catharinastraat 79 (circa 1860). Rond 1930 in traditionalistische vormen gebouwd is de villa Zonneheuvel (Past. Van Eysstraat 1).
Boerderijen. De U-vormige herenhoeve Ulestraterhof (Dorpstraat 19-19a) heeft twee forse, haaks op de straat staande, laat-18de-eeuwse herenhuizen voorzien van middenrisalieten met fronton. Van de groep gesloten hoeven aan de Vliek dateert Vliek 3 uit 1786. Deze boerderij heeft bij de begane grond hardstenen vensteromlijstingen en op de verdieping houten vensters. Vliek 9 dateert volgens de gevelsteen uit 1793 en
Auteursrechtelijk beschermd