toren uit de 12de eeuw, gebouwd op de plaats van een oudere voorganger. In 1789 werd de kerk als parochiekerk in gebruik genomen nadat de - aan Amalberga gewijde - parochiekerk was afgebrand. Bij de ingrijpende restauratie in 1887-'91, onder leiding van L. von Fisenne en P.J.H. Cuypers, kreeg de kerk het huidige aanzicht. Bij het herstel van de oorlogsschade in 1948 is een nieuwe sacristie toegevoegd.
Inwendig is het driebeukig schip voorzien van een houten balkenplafond. Apsis, crypte en benedenruimten van de westbouw zijn overwelfd. De scheibogen van het middenschip rusten op afwisselend rechthoekige pijlers en zuilen met teerlingkapitelen. De koortravee is naar de zijkapellen geopend door middel van ronde bogen op middenzuilen met corinthische kapitelen. Deze kapellen geven toegang tot de crypte, die wordt gedekt door ribloze kruisgewelven op vierkante pijlers. Onder de viering bevindt zich mogelijk het graf van koning Zwentibold († 900), dat met enkele Frankische sarcofagen tijdens opgravingen in 1890 is gevonden. Langs de wanden van de kerk staan grafzerken van abdissen, stiftsdames en kanunniken (15de-18de eeuw). Tot de inventaris behoren een doopvont uit circa 1200, een calvariegroep in de triomfboog met figuren van Maria en Johannes uit de tweede helft van de 14de eeuw, en 16de-eeuwse houten beelden van St. Catharina en St. Sebastiaan. Het midden-19de-eeuwse orgel bevat 18de-eeuws pijpwerk. Op het kerkhof bevindt zich een aantal 17de-eeuwse hardstenen grafkruisen. De pastorie (Relindisstraat 1) is een fors wit gesausd herenhuis uit 1725 (jaartalankers westgevel), gebouwd voor pastoor Fridericus Nachtsheim en verbouwd in 1800 (jaartalankers zuidgevel).
De R.K. kerk O.L. Vrouwe Onbevlekt Ontvangen (bij Marialaan 2) is een neoromaanse basilicale kerk met voorportaal en terzijde staande westtoren, gebouwd in 1917-'18 naar ontwerp van C.J.H. Franssen. De oorlogsschade is in 1946 hersteld. Uit 1917 dateren de pastorie (Marialaan 2), een blokvormig herenhuis met siermetselwerk, en de kosterij (Marialaan 1-3), een dubbel woonhuis met klokgevel boven de ingangspartij.
Susteren, R.K. lagere St.-Jozefschool
De voorm. R.K. lagere St.-Jozefschool (Marialaan 13-15), thans ‘De Kompenie’, werd in 1921 in zakelijk-expressionistische vormen gebouwd naar ontwerp van J. Wielders. Van de oorspronkelijke opzet, een symmetrisch ingedeelde dubbele school voor jongens en meisjes, is slechts één vleugel uitgevoerd.
Het raadhuis (Raadhuisplein 1) werd in 1939 gebouwd in traditionalistische vormen en is nadien in aangepaste stijl grotendeels vernieuwd. In het raadhuis hangt een 15de-eeuwse klok.
Woonhuizen. Het blijkens de jaartalankers uit 1743 daterende diepe huis Marktstraat 49 heeft een gepleisterde lijstgevel met kolossale ionische pilasters. Marktstraat 51 is een vroeg-19de-eeuws dwars huis met hardstenen vensteromlijstingen en een inrijpoort. De huizen Heerenstraat 1-2 en 3-4 hebben decoratief metselwerk en zijn in 1919 gebouwd als dienstwoningen voor spoorwegpersoneel. Marialaan 6-48 en Wilhelminalaan 12-34 vormen een reeks tweelaags huizen met in hoogte verspringende schilddaken. Ze zijn gebouwd rond 1920 voor woningvereniging ‘Ons Limburg’. Deze woningvereniging liet in dezelfde periode ook de huizen Wilhelminalaan 11-45 bouwen. Het woningcomplex Kavinksbos (Kavinksbos 1-54, Susteren-Heide) met twee typen woningen in gevelwanden, kwam in 1923 tot stand voor spoorwegpersoneel naar plannen van N.J. Tienen. Marialaan 11 is in 1928 in expressionistische vormen gebouwd naar ontwerp J.H.W. Rademakers. Uit dezelfde tijd dateert het woonhuis Stationsstraat 31 met meerkleurig siermetselwerk. Voorbeelden van woonhuizen met zakelijk-expressionistische elementen uit circa 1935 zijn Stationsstraat 27, met wit gesausde gevels, en Oude Rijksweg Noord 31, 33 en 35. De Coöperatieve Vereniging ‘De Toekomst’ liet in 1935 het woon- en winkelpand Marktstraat 10 bouwen naar een zakelijk-expressionistisch ontwerp van A. Jeurissen.
Dieteren. Dit dorp ten noordwesten van Susteren is in de middeleeuwen ontstaan nabij het (verdwenen) kasteel De Koppelberg. De
watermolen ‘Dieterdermolen’ (Bij de Molen 4) op de Rode Beek is een voorm. onderslagmolen. Deze al in de 13de eeuw genoemde korenmolen kreeg de huidige vorm in 1806. Het waterrad is in 1901 vervangen door een turbine. De
R.K. St.-Stefanuskerk (tegenover Kerkstraat 37) is een kruiskerk met halfrond gesloten
Dieteren bij Susteren, R.K. St.-Stephanuskerk
Auteursrechtelijk beschermd
