Steijl
(gemeente Venlo)
Dorp aan de Maas, mogelijk al ontstaan in de late middeleeuwen. Steijl vormde samen met het grotere Tegelen één heerlijkheid. In de 17de eeuw ontstonden op de heuvelachtige Maasoever enkele huizen nabij een ‘steil’ (stuw) met aanlegplaats en veer. In 1635 kwam er een veerhuis. De in 1678 aan de heiligen Fabianus en Sebastianus gewijde kapel werd in 1857-'59 vervangen door een nieuwe kerk. Pater Arnold Janssen stichtte te Steijl drie congregaties: de paters missionarissen (1875), de missiezusters (1889) en de Aanbiddingszusters (1896). Sindsdien beheersen vijf kloosters het ruimtelijke beeld van Steijl.
Het
missiehuis St. Michaël (St.-Michaëlstraat 7) is een imposant complex op E-vormige plattegrond. De langgerekte drielaagse voorgevel heeft twee risalieten met aan weerszijden vijflaags hoektorens. Vanwege de Duitse ‘Kulturkampf’ kocht A. Janssen in 1875 de herberg van N. Ronck om hier de Congregatie van de Missionarissen van het Goddelijke Woord ‘SVD’ (Societas Verbi Divini) te stichten. De eerste missionaris vertrok in 1879 naar China. De herberg werd in 1876-'77 uitgebreid en gesloopt in 1885 om plaats te maken voor het huidige sobere neogotische gebouw, dat in fasen tot stand kwam naar schetsen van J. Prill en onder leiding van H. Erlemann. De noordvleugel verrees in 1879-'80, de zuidvleugel volgde in 1888. Midden achter de voorgevel bouwde men in 1881-'84 een monumentale neogotische
kloosterkerk. Deze driebeukige basilicale kerk heeft een driezijdig gesloten koor, een kooromgang met drie straalkapellen en een westfront met loggia tussen twee torens met twee vierkante geledingen, een achtzijdige derde geleding en een naaldspits.
Steijl, Missiehuis St. Michaël
Door het hoger optrekken van twee zijbeuktraveën is een ‘pseudo’-dwarsbeuk gevormd. Inwendig gaat het om een voor Nederland bijzondere dubbelkerk. De gedrongen onderkerk met zware pijlers heeft het karakter van een crypte. De door kruisribgewelven gedekte, rijzige bovenkerk heeft zuilen met goudgeschilderde koolbladkapitelen. De benedenkerk is in 1972 gemoderniseerd; de bovenkerk heeft zijn kenmerkende polychromie echter behouden. De kerk bevat een neogotisch vleugelaltaar uit de bouwtijd en een Klais-orgel (1934).
Schuin tegenover het missiehuis staat de in 1876 gestichte
Missionsdruckerei Steijl (St.-Michaëlstraat 6), een drukkerij annex werkhuis uit 1894. Het vanaf 1890 aangelegde
kloosterpark bevat een calvarieberg en een door pater G. Rademan gemaakt complex met Mariagrotten
Steijl, Missiehuis, interieur kloosterkerk (1987)
en een Olijfberggrot. Tevens bevindt zich hier een H. Hartheuvel met siersnoeiwerk in de vorm van een ‘teppichbeten’. De kruiswegstaties zijn gemaakt door C. Walter. De Lourdesgrot dateert uit 1922. In 1895 werd een
begraafplaats met kapel aangelegd. In de nabijheid hiervan verrees in 1909 naar ontwerp van M. Scholl een
watertoren met smalle schacht en reservoir voorzien van een kruis. Uit 1909 stamt ook de nog complete
energiecentrale met stoommachine en compressoren. Aan de zuidzijde van het missiehuis staat het in 1928 door J. Thissen vervaardigde beeld ‘De Zaaier’, met het opschrift ‘Verum Dei’ en een bronzen plaquette ter ere van de stichter A. Janssen.
Het voorm. klooster Notre Dame (St.-Michaëlstraat 24) bestaat uit een woonhuis met aan weerszijden forse aanbouwen. In 1876 kochten de reguliere kanunnikessen van St. Augustinus uit Essen het uit circa 1800 daterende woonhuis met hardstenen vensteromlijstingen van M.K.A. Moubis. Aan de oostzijde kwam in 1876-'77 een uitbreiding tot stand. Al in 1890 keerden de zusters terug naar Essen, waarna de missiezusters het gebouw betrokken. Aan de oostzijde bouwde men in 1895-'96 twee vleugels aan een binnenhof. Hierin bevindt zich ook de kapel, die in 1898-'99 naar plannen van M. Scholl werd omgebouwd tot een dubbelkapel. Hij leverde ook het ontwerp voor de in 1898-'99 toegevoegde westvleugel, die net als de voorafgaande uitbreiding een neoclassicistische vormgeving kreeg met wenkbrauwen boven de vensters. In 1904 betrokken de missiezusters een eigen nieuw klooster en vestigde men hier het ziekenhuis van de congregatie. Momenteel is er een missiemuseum in gevestigd.
Het klooster van de missiezusters (Zusterstraat 20) is een fors U-vormig gebouw met kapel, opgetrokken in 1901-'04 in neogotische stijl naar ontwerp van pater Beckert en onder uitvoering van M. Scholl. Het was de nieuwe behuizing voor de in 1889 gestichte Dienaressen van de H. Geest of missiezusters, vanwege de kleur van hun kleding ‘blauwe nonnen’ genoemd. Op korte afstand verrezen in 1912 twee dienstgebouwen (A. Janssenstraat 27-29 en 31-33).
Auteursrechtelijk beschermd
