Monumenten in Nederland. Limburg

Schin op Geul
(gemeente Valkenburg aan de Geul)

Dorp, ontstaan in het dal van de Geul en voor het eerst vermeld in 847. Schin op Geul behoorde tot het Land van Valkenburg. Aan de noordzijde werd in 1846-'53 de spoorlijn Maastricht-Aken aangelegd. In 1879 heeft men aan de zuidzijde de gemeente Strucht toegevoegd. Tussen beide kernen ontwikkelde zich na de Tweede Wereldoorlog enige bebouwing.

De R.K. St.-Mauritiuskerk (Kerkplein 1) is een driebeukige pseudobasilicale kerk voorzien van een hoger, halfrond gesloten koor met dakruiter en een ongelede toren met ingesnoerde naaldspits. Het in oorsprong mogelijk 11de-eeuwse romaanse schip kreeg begin 16de eeuw laat-gotische kruisribgewelven. Toren en noordbeuk stortten in 1762 in, waarna in 1768 de herbouw in mergelsteen volgde van toren en zijbeuken. Het koor uit 1796 werd in 1926 vervangen door het huidige in Kunradersteen uitgevoerde koor naar ontwerp van J. van Groenendael. Tot de inventaris behoren een romaans hardstenen doopvont (12de eeuw), een Madonnabeeld (14de eeuw) en een calvarie met laat-gotische beelden van Maria en Johannes (circa 1500).

Op het kerkhof bevinden zich enkele grafkruisen (1611-1777). De mogelijk in opzet 18de-eeuwse pastorie (Kerkewegje 2) werd in 1890 verbouwd en in 1972 gerestaureerd.

Boerderijen. Deels in vakwerk uitgevoerd zijn de kleine hoeve Kerkewegje 1 en de gesloten hoeve Graafstraat 16. Beide hebben een 18de-eeuwse oorsprong en zijn in de 19de eeuw verbouwd. De gesloten hoeve Hoogbeek 1-3 is gedateerd 1718 (poortsluitsteen). De gesloten herenhoeve Hoogbeek (Hoogbeek 13) heeft een woonvleugel met deels in mergelsteen uitgevoerde gezwenkte topgevels met de jaartalankers ‘1733’. De toen tevens gebouwde inrijpoort met ionische pilasters is bij een recente restauratie vernieuwd. De U-vormige hoeve Nieuw Hoogbeek (Hoogbeek 17-19) is gedateerd ‘1830’ (gevelsteen). De grotendeels in mergelsteen uitgevoerde gesloten hoeve Graafstraat 1 dateert van

[p. 319]

Schin op Geul, Station

1843. Uit dezelfde tijd is het woonhuis van de Struchterhof (Strucht 2). De 19de-eeuwse gesloten hoeve Huize de Geul (Strucht 6) heeft een woonhuisgedeelte met neorenaissance-details uit circa 1915.

Woonhuizen. Het huis Graafstraat 9 heeft 18de-eeuwse onderdelen in vakwerk. In opzet 18de-eeuws zijn verder het pand Kerkplein 13, met hardstenen segmentboogvensters, en het voorm. tolhuis Tolhuisstraat 8 (circa 1770; verbouwd rond 1880). De wit geschilderde woonhuizen Vinkenbergstraat 16-18 en 20 zijn in 1938 gebouwd met gebruik van prefab-bouwstenen van de fabriek van Gardeniers te Nuth.

Het station (Baanweg 1) is een herenhuis-achtig pand met enkele uitbouwen, gesitueerd op een wigvormig terrein tussen twee spoorlijnen. Het werd in 1913-'14 gebouwd in ‘Um 1800’-vormen naar plannen van G.W. van Heukelom. Het tegeltableau met stationsnaam is uitgevoerd in bricorna-stenen.

Het viaduct over de spoorlijn Heerlen-Schin op Geul (bij Vinkenbergstraat 24) is een in gewapend beton uitgevoerde boogbrug met een parabolische vorm en hooggelegen rijdek. Het werd gebouwd in 1914 ontwerp van Ch.H.J. Driessen en uitgevoerd door de Hollandsche Maatschappij tot het maken van werken in Gewapend Beton. De brug is in 1996 gerenoveerd.