Monumenten in Nederland. Limburg

Schimmert
(gemeente Nuth)

Dorp met dries, centraal gelegen op het plateau van Schimmert en voor het eerst vermeld in 847. Op de dries in het noordelijke deel van het dorp - Bies genoemd - kwamen in de vroege 19de eeuw zes bebouwingslinten uit (Mareweg, Hoofdstraat, Op de Bies, Langstraat, Vauwerhofweg en Rozemarijnstraat). Na de Tweede Wereldoorlog vond enige uitbreiding plaats, hoofdzakelijk door nieuwe lintbebouwing langs oude veldwegen.

De R.K. St.-Remigiuskerk (Hoofdstraat 86) is een driebeukige basilicale kruiskerk voorzien van een vijfzijdig gesloten koor met zijkapellen, een dakruiter en een brede ongelede zadeldaktoren met naaldspits. De in onregelmatige blokken Nievelsteiner zandsteen opgetrokken kerk kwam in 1924-'26 tot stand naar een traditionalistisch ontwerp van J.Th.J. en P. Cuypers ter vervanging van een voorganger uit 1832. In 1938 werd een sacristie aangebouwd. De oorlogsschade aan de toren heeft men in 1956 hersteld.

Het interieur wordt gedekt door mergelstenen kruisribgewelven. De kerk bevat een hardstenen doopvont uit 1570. Een deel van de inventaris is uit de oude kerk afkomstig en vervaardigd door de Gebr. Ramakers, zoals het Maria-altaar (eind 19de eeuw) en de tot balustrade van het zangkoor omgevormde communiebank (1870). Uit circa 1926 dateren twee marmeren altaren (St. Jozef en St. Gerardus) en een gepolychromeerd triomfkruis. De gebrandschilderde ramen zijn in 1957 en 1975 geplaatst naar ontwerp van J. Stassen. De pastorie (Montfortstraat 2) is een tweelaags middenganghuis uit 1898.

Schimmert, Boerderij Hoofdstraat 3 (1992)

Het voorm. klooster en seminarie van de paters Montfortanen (Op de Bies 33) is een U-vormig drielaags pand met souterrain en aan de voorzijde een verhoogd middenrisaliet. De twee evenwijdige vleugels dateren van 1884, de verbindingsvleugel aan de voorzijde is van na de Tweede Wereldoorlog.

De voorm. R.K. lagere jongensschool (Hoofdstraat 57), thans Remigiushuis, is een L-vormig gebouw uit 1938 met expressionistische details.

Boerderijen. Gesloten hoeven met een 18de-eeuwse oorsprong zijn de mergelstenen boerderij Hoofdstraat 3, met twee in- en uitgezwenkte gevels uit 1709 en 1710 (jaartalstenen), en de deels in vakwerk uitgevoerde boerderij Hoofdstraat 97. Voorbeelden van 19de-eeuwse gesloten hoeven zijn Hoofdstraat 5-7 (1810), de deels vernieuwde boerderij Op de Bies 43-45 (sluitsteen 1815) en uit de tweede helft van de 19de eeuw de boerderij Op de Bies 20-24 (1855), de kleine hoeve Kruisstraat 2 en de gepleisterde hoeve Hoofdstraat 113-115. Twee 20ste-eeuwse voorbeelden zijn Hoofdstraat 74 (1908), met eclectische sierbepleistering, en Op de Bies 36-38 (1918).

Woonhuizen. Interessante vroeg-20ste-eeuwse blokvormige huizen zijn Hoofdstraat 4 (circa 1905), voorzien van een ingangsomlijsting in jugendstil-vormen,

[p. 318]

Schimmert, Watertoren (1992)

en Hoofdstraat 26 (circa 1910) met chaletstijl-elementen. Hoofdstraat 98 (1908) is een tweelaags huis met afgeschuinde hoek, uitgevoerd met neorenaissance-motieven. Zakelijk-expressionistische invloeden vertonen de in 1932 gebouwde villa's Hoofdstraat 64 (ontwerp A. Lemmens) en Hoofdstraat 66 (ontwerp J. Zeijen).

Het trafohuisje (Op de Bies 3) dateert uit 1921 en vertoont expressionistische invloeden.

Wegkapellen. Met neorenaissance-details uitgevoerd is de Mariakapel aan de Valkenburgerweg hoek Op de Bies, gebouwd in 1933 onder leiding van H. Vankan. De in 1937 naar ontwerp van J. Ritzen gebouwde Mariakapel Bekerbaan 59 vertoont neogotische details.

De watertoren (De Bockhofweg 1), gelegen ten zuiden van Schimmert op het hoogste punt van het plateau van Schimmert heeft een ronde schacht en een uitkragend vlakbodemreservoir, beide uitgevoerd in beton en met baksteen omkleed. Van de twee hoger opgetrokken ronde traptorens leidt er één naar een dakpaviljoen. Deze tevens als uitkijktoren gebouwde watertoren met aangebouwde dienstwoning (Dr. Bockhofweg 3) verrees in 1926-'27 voor de Waterleiding Maatschappij Limburg naar een bekroond expressionistisch prijsvraagontwerp van J. Wielders. Hij ontwierp ook de in 1935 gebouwde dienstwoningen (De Bockhofweg 5 en 7-9).

Oensel. Gehucht ten noordwesten van Schimmert. Een 17de-eeuwse kern heeft de gepleisterde L-vormige Hoeve Oensel (Langs de Gewannen 75), die overigens is gedateerd ‘1733’. De gesloten hoeve Haagstraat 5 dateert uit 1788 (sluitsteen en jaartalankers). Boerderij De Linde (Oensel 3) werd in 1941 gebouwd ter plaatse van een voorganger uit 1744 en heeft een verhoogde poortingang met tentdak.