Monumenten in Nederland. Limburg

Retersbeek
(gemeente Voerendaal)

Dorp, ontstaan in de middeleeuwen aan de oostrand van het plateau van Schinnen bij de Retersbeek en nabij het kasteel Rivieren.

Kasteel Rivieren (Retersbekerweg 88) is een omgracht mergelstenen huis bestaande uit een lange tweelaags vleugel met zadeldak tussen trapgevels en een ronde hoektoren met tentdak. Rondom bevindt zich een gotisch boogfries onder de daklijst. Er zijn enkele natuurstenen kruis- en tussendorpelkozijnen met accoladeboogversiering. Het huis werd rond 1540 gebouwd, mogelijk door Caspar Huyn van Amstenrade, en voltooid door zijn zoon Gerard.

De op de omgrachte voorburcht gelegen kasteelhoeve is tussen 1719 en 1735 grotendeels herbouwd in opdracht van Franz Wilhelm von Schriek. De U-vormige hoeve heeft hoektorentjes en aan de beide uiteinden een tweelaags paviljoen met schilddak. Het zuidelijk paviljoen bevat de ingangspoort met mergelstenen

[p. 294]

Retersbeek, Kasteel Rivieren

omlijsting. De zuidgevel naast de toegangspoort is voorzien van schietgaten. Een gemetselde bakstenen brug met dubbele boog leidt naar de toegangspoort. Buiten de omgrachting ligt een weiland met een toegangshek tussen 18de-eeuwse geblokte mergelstenen hekpijlers.

Huize Retersbeek of ‘Gen Huuske’ (Putweg 45) is een omgracht, wit gesausd L-vormig tweelaags huis, opgetrokken in Kunradersteen en voorzien van empire vensters. Het huidige huis kwam rond 1810 tot stand op de plaats van een middeleeuwse voorganger, waarvan de keldermuur van de achtergevel met schietgaten een restant is. Een brug verbindt het huis met de op de vroeger omgrachte voorburcht gelegen U-vormige bouwhoeve. Deze uit de tijd van de herbouw van het huis daterende hoeve heeft een hoger poortpaviljoen met gebroken tentdak. Voor de brug staat een klein dienstgebouw.

Boerderijen. De gesloten hoeve De Kalfshof (Kalfshofweg 1) heeft een tweelaags mergelstenen woongedeelte uit circa 1700, dat in 1843 is voorzien van een wolfdak en rechthoekige vensters. De bedrijfsgebouwen zijn in 1843 in baksteen herbouwd. De poortmuur met grote inrijpoort en voetgangerspoortje en het naastgelegen mergelstenen bakhuis met uitbouw stammen ook uit circa 1700. De van 1715 daterende gesloten hoeve Sofiahof (Retersbekerweg 54) heeft aan de straatzijde twee mergelstenen puntgevels en aan de binnenplaatszijde vakwerkgevels. De gesloten hoeve Carishof (Retersbekerweg 12) heeft een gevelsteen uit 1777 met initialen en is opgetrokken in vakwerk en mergel. Aan de straatzijde bevindt zich rechts een gezwenkte gevel met voluten en links een puntgevel. Eveneens in mergel en vakwerk uitgevoerd is de gesloten hoeve Retersbekerweg 53 uit 1828 (jaartalankers). Recent gerenoveerd is de 19de-eeuwse L-vormige vakwerkhoeve Retersbekerweg 40 met een mergelstenen puntgevel. De in 1919 gebouwde hoeve Niew Hof (Retersbekerweg 7) bestaat uit een vrijstaand blokvormig woonhuis met late neorenaissance-detaillering en een losse schuur.

Weustenrade. Dit gehucht ten noorden van Retersbeek aan de Luiperbeek heeft enkele interessante boerderijen, zoals de grotendeels in Kunradersteen opgetrokken gesloten hoeve Jan Peukensweg 7 uit 1660 (poortsluitsteen). Uit de 18de eeuw stamt de gesloten vakwerkhoeve

Retersbeek, Hoeve Carishof

Jan Peukensweg 13. De hoofdzakelijk 18de-eeuwse gesloten hoeve Esschenderweg 1 is uitgevoerd in mergel en baksteen met aan de binnenplaatszijde een 17de-eeuws vakwerkfragment. Aan de Geleenbeek ligt de voorm. watermolen ‘Oliemolen’ (Oliemolenstraat 34). Dit hoofdzakelijk uit de 18de eeuw daterende gebouw bestaat uit een tweelaags bouwdeel in mergel en vakwerk en een lager dwars aangebouwd vakwerkgedeelte.