Ospel
(gemeente Nederweert)
Dorp, ontstaan in de 19de eeuw bij de ontginning van het Ospelse veen na de aanleg van de Noordervaart (1800-'11). De parochie werd in 1864 gesticht. De bebouwing heeft zich vooral ontwikkeld langs de dijk van Nederweert naar Meijel. Na de Tweede Wereldoorlog zijn aan weerszijden hiervan uitbreidingen tot stand gekomen.
De R.K. kerk O.L. Vrouwe Onbevlekt Ontvangen (O.L.-Vrouwestraat 38) is een driebeukige kruisbasiliek met driezijdig gesloten koor en een toren van vier geledingen met een door hoektorentjes geflankeerde achtkantige naaldspits. Deze neogotische kerk werd gebouwd in 1866-'67 naar een op vroeg-gotische vormen geïnspireerd ontwerp van P.J.H. Cuypers. Kenmerkend zijn de roosvensters in de eindgevels van het transept en de toren. De in 1944 opgeblazen toren heeft men in 1954 gereconstrueerd. De transeptarmen zijn in 1962-'63 enigszins verlengd. Inwendig wordt de kerk gedekt door kruisribgewelven, die in 1946-'47 deels zijn hersteld. Toen is ook het in schoon metselwerk uitgevoerde interieur versoberd en zijn de altaren vernieuwd. De pastorie (O.L.-Vrouwestraat 53) dateert uit 1864. Op het kerkhof bevindt zich een opvallend rijk uitgevoerde H. Hartgroep, gemaakt door A. Verschuuren voor het graf van pastoor H. Caris († 1926).
De kapel van de O.L. Vrouwe van Altijddurende Bijstand (Klaarstraatzijweg ong.) is een kapel met vijfzijdig gesloten apsis en een kleine geveltoren. Het gebouw werd in 1893 opgericht als handkracht-zuivelfabriek, werd in 1907 omgebouwd tot kapel en is in 1985 gerestaureerd.
Windmolens. Het dorp heeft twee bergmolens met ronde stenen romp en een met dakleer beklede kap, te weten de in 1839-'40 gebouwde korenmolen St. Joseph (bij Kreijel 15) en de korenmolen De Korenbloem (Korenbloemstraat 3), die in 1869-'70 met bijbehorend molenaarshuis werd gebouwd voor molenaar P.J. Caris. De molens zijn respectievelijk in 1978-'79 en in 1989-'90 voor het laatst gerestaureerd.
Het voorm.
Vincentiushuis te
Ospel, Kerkhof, H. Hartgroep
Stokershorst (Stokershorst 4), gelegen ten oosten van Ospel, werd in 1899-1900 in opdracht van de Broeders van de O.L. Vrouwe van Zeven Smarten gebouwd als jongensgesticht. Na de gedeeltelijke verwoesting in 1944 kwam in 1951 een nieuwe kapel tot stand. Het gesticht is in 1972 gesloten.
De R.K.H. Geestkerk te Ospeldijk (Moostdijk 10), gelegen ten noordoosten van Ospel, is een moderne zaalkerk uit 1957-'58 naar ontwerp van P.H. Weegels. Een deel van het dak boven de entree dient als luifel en rust op de bescheiden klokkentoren.
Auteursrechtelijk beschermd