Oost-Maarland
(gemeente Eijsden)
Dorp, ontstaan in de middeleeuwen in het dal van de Maas en bestaande uit twee bebouwingskernen. Het rondom het kasteel Oost gelegen gebied behoorde tot het Land van Daelhem, werd in 1633 tot een zelfstandige heerlijkheid verheven en kwam in 1761 in het bezit van de heren van Eijsden. Maarland is ontstaan nabij een vroenhof. In de 19de eeuw zijn beide kernen naar elkaar toe gegroeid.
Kasteel Oost (Kasteellaan 1) wordt voor het eerst vermeld in 1364. De kern van het huidige gebouw wordt gevormd door een rechthoekige breukstenen woontoren uit de 13de of 14de eeuw. In 1548 werd de woontoren verlengd en met een tweede beuk verdubbeld. Tevens verrees toen een achtkantige mergelstenen toren met laat-gotisch boogfries en hardstenen ingang. De heer van Hoensbroeck liet in 1674 de westgevel vernieuwen en verhogen. In 1761 kwam het kasteel in bezit van de familie De Geloes, die de oostgevel liet vernieuwen en het geheel in 1848 onder één nieuwe kap bracht. Een tweede ingrijpende verbouwing volgde in 1958 voor en door J.M. Roosenburg.
De R.K. St.-Jozefkerk (St.-Jozefstraat 20) is een driebeukige kerk met vijfzijdig gesloten koor en een forse zadeldaktoren met dakruiter. Deze kerk met neoromaanse elementen werd in 1927 gebouwd naar ontwerp van C.J.H. en J. Franssen. De kerk bevat een uit de St.-Lambertuskerk te Maastricht afkomstig Pereboom-orgel (1919). De glas-in-loodvensters zijn van H. Levigne (circa 1928), de muurschilderingen van R. Franquinet (1942).
Boerderijen. De grote gesloten hoeve St.-Jozefstraat 60-62 te Maarland is mogelijk de in 1314 genoemde Schillingshof. De hardstenen inrijpoort heeft gotische penantfragmenten en basementen, de rest is later vernieuwd. De St.-Agathahoeve (Catharinastraat 16) te Oost is waarschijnlijk de oude ‘Hof Oost’, een leen van het Akense Munsterstift. Deze gesloten hoeve heeft een oude kern in de vorm van een stenen kamer van rond 1500, (vernieuwde) hardstenen vensteromlijstingen en een vroeg-17de-eeuwse schouw met ionische halfzuilen. Delen van het complex zijn vernieuwd in 1887, getuige een gevelsteen met het wapen van de familie De Geloes. In opzet 18de-eeuws is de gesloten hoeve Catharinastraat 15 met mergelstenen speklagen. Een diep woonhuis heeft de gesloten hoeve St.-Jozefstraat 67 uit 1745. Rijckholterweg 6-8 is een wit geschilderde gesloten hoeve met een tweede woonhuis (nr. 6), in gevelstenen gedateerd ‘1765’ en ‘1782’. De gesloten hoeve St.-Jozefstraat 75 dateert uit 1862 en de in 1867 vernieuwde gesloten hoeve St.-Jozefstraat 85 heeft een vroeg-19de-eeuwse vakwerkschuur. Resten van speklagen vertoont de U-vormige hoeve Catharinastraat 20-22 die in 1886 en 1889 werd vernieuwd. Rijckholterweg 4 is een gesloten
Auteursrechtelijk beschermd