Lottum
(gemeente Horst aan de Maas)
Dorp aan de Maas, ontstaan in de middeleeuwen. Tot 1563 was de heerlijkheid in handen van de abdij van St. Quirinus te Neuss. Lottum werd in 1648 onderdeel van Spaans Gelre, kwam in 1713 aan Pruisen en werd in 1815 bij Nederland gevoegd. In de 19de eeuw ontwikkelde Lottum zich tot een baandorp.
De R.K. St.-Gertrudiskerk (Markt 1) is een grote driebeukige pseudobasiliek met driezijdig gesloten koor, aangebouwde sacristie en een toren van drie geledingen met ingesnoerde naaldspits. De kerk werd in 1950-'51 gebouwd naar ontwerp van J.G.C. Franssen ter vervanging van de in 1944 opgeblazen 15de-eeuwse kerk (verlengd 1866). De in 1958-'59 toegevoegde toren lijkt sterk op de laat-gotische voorganger (circa 1500). In de toren hangt een door C. Drouot gegoten klok (1810). Tot de kerkinventaris behoren enkele laat-gotische heiligenbeelden, waarvan twee uit het atelier van de meester van Elsloo. Op het kerkhof staan tegen de zuidgevel enkele oude grafkruisen (16de-18de eeuw). Verder zijn er diverse graftekens, waaronder twee op postament met kruis - met daartussen een engel - voor G.H. van Soest († 1900) en Maria G. Coenders († 1915), eigenaars van kasteel De Borggraaf.
Kasteel De Borggraaf (De Borggraaf 1) ligt op een dubbel omgracht terrein. Dit kleine kasteel bestaat uit vier vleugels om een binnenplaatsje. Begin 16de eeuw verrees de westvleugel met trapgevels voorzien van ezelsruggen en een kelder met kruisribgewelven op achtzijdige middenpijlers. Kort daarop volgde de bouw van de met speklagen uitgevoerde noordvleugel. De smalle oostvleugel, eveneens met speklagen, stamt uit 1555. Rond die tijd zal aan de zuidzijde ook het simpele bakstenen poortje in vroege renaissance-vormen tot stand zijn gekomen. Bij een verbouwing in 1836 heeft men de zuidoosthoek veranderd. De vierkante toren aan de noordzijde werd in 1926 toegevoegd. De U-vormige nederhof, voornamelijk daterend uit 1743, heeft aan de zuidzijde een poortpaviljoen. De westvleugel stamt grotendeels uit 1843.
Woonhuizen. Het dwarse eenlaagspand Pastoor Kerboschlaan 2 maakt deel uit van een gesloten hoeve en heeft een omlijste ingang en de jaartalankers ‘1654’. Eveneens een deels agrarische functie hebben de eenlaagspanden Markt 11 (1763), Markt 3 (1771), Markt 2 (19de eeuw) en Hoofdstraat 9 (1837). Het huis Hoofdstraat 21 (1763) kreeg rond 1850 een nieuwe voorgevel. Rond 1890 gebouwd is het tweelaags herenhuis Markt 8 met eclectische details, omlijste ingang en doorrit. Rationalistische details tonen Broekhuizerweg 2 (1913) en Sunny Home (Veerweg 7; circa 1926).
De St.-Quirinuskapel (Grimmelsweg 4), een in 1638 gestichte, driezijdig gesloten wegkapel met gezwenkte gevel, is na verwoesting in 1944 herbouwd in 1946.
Auteursrechtelijk beschermd
