Monumenten in Nederland. Limburg

Klimmen, R.K. St.-Remigiuskerk (1991)

Klimmen
(gemeente Voerendaal)

Dorp, ontstaan in de vroege middeleeuwen en voor het eerst genoemd in 1145. De kerk verrees op een hoog gelegen plek met daarbij een dries. Aan de noordzijde daarvan werd vanaf 1750 de weg van Valkenburg via Klimmen naar Heerlen aangelegd. Na de Tweede Wereldoorlog is Klimmen aan de westzijde uitgebreid.

De R.K. St.-Remigiuskerk (bij Schoolstraat 6) is een driebeukige basilicale kruiskerk met halfronde apsis en een toren van twee geledingen met tentdak. Mogelijk al in de 11de eeuw, maar vermoedelijk in de tweede helft van de 12de eeuw, ontstond hier een eenbeukige romaanse kerk, waaraan in de 12de eeuw zijbeuken werden toegevoegd. In de 14de eeuw verrees de mergelstenen toren, die van buitenaf niet toegankelijk is. De kerk kwam in 1666 in protestantse handen en was van 1680 tot 1835 een simultaankerk. De in Kunradersteen uitgevoerde neoromaanse koorpartij met transept en halfronde apsis kwam in 1904-'06 tot stand naar ontwerp van P.J.H. en J.Th.J. Cuypers. Het al bestaande deel van de kerk werd gerestaureerd,

[p. 181]

Klimmen, H. Hartbeeld (1991)

waarbij men de zijbeuken vernieuwde en een gotische ingang aan de noordzijde verwijderde. De toren kreeg een klokkengeleding met rondboogfries en gekoppelde galmgaten. Inwendig zijn bij de restauratie de gotische gewelven in het middenschip vervangen door een vlak houten plafond. Tot de inventaris behoren een groot laat-gotisch altaartriptiek (circa 1550), een preekstoel (1681) en een door Pereboom & Leyser gebouwd orgel (circa 1860).

Het ommuurde kerkhof heeft twee 18de-eeuwse mergelstenen hekpijlers en bevat verschillende oude grafkruisen (16de-19de eeuw). Het mergelstenen gebouw met tentdak aan de achterzijde van de kerk is een restant van de oude pastorie uit 1828. De nieuwe pastorie (Schoolstraat 6) dateert van 1905.

Het voorm. raadhuis (Klimmenderstraat 65) is een onderkelderd tweelaags pand met mezzanino, gebouwd rond 1870. De gepleisterde voorgevel is op de begane grond voorzien van rondboog bovenlichten.

Woonhuizen. Het in Kunradersteen opgetrokken, wit gesausde tweelaags woonhuis Vrijthof 10 stamt van 1707; een thans verdwenen gevelsteen met ranken vermeldde dit jaartal. Rond 1900 gebouwd zijn Vrijthof 1, voorzien van gepleisterde trapgevels met imitatievoegwerk, en Vrijthof 3, een gepleisterd eclectisch herenhuis met bewerkte dakerker en bordes met dubbele trap.

Boerderijen. De deels wit gesausde mergelstenen boerderij Dorpshof (Vrijthof 4-5) is een gesloten hoeve uit

Craubeek bij Klimmen, Waterpompstation (1991)

1721 met zadeldaken tussen gezwenkte gevels met voluten. Klimmenderstraat 18-20 is een 19de-eeuwse hoeve met een hoger woonhuisgedeelte, toegankelijk via een kleine stoep. De boerderij Barrier 90 dateert uit de eerste helft van de 19de eeuw. De tweelaags woonvleugel heeft een imitatie natuursteenbepleistering met gebosseerde hoekblokken, natuurstenen vensteromlijstingen en een opvallende neoclassicistisch gedetailleerde deur. De boerderij vormt een geheel met Barrier 92 uit 1836. Klimmenderstraat 2 is een gesloten hoeve uit 1890 met een eclectisch gedetailleerd tweelaags woongedeelte.

Het pompstation met trafohuisje (Barrier ong.), bestaande uit twee blokvormige volumes in zakelijk-expressionistische vormen, is in 1935 gebouwd naar ontwerp van het Bouwbureau van de Oranje-Nassaumijnen.

Het H. Hartbeeld (Klimmenderstraat ong.) dateert van 1928 en is geplaatst op een voetstuk en muur van Kunradersteen met daarop smeedijzeren lantaarns.

Craubeek. Dit gehucht ten oosten van Klimmen bestaat hoofdzakelijk uit boerderijen bij een kruispunt van wegen. De oudste boerderijen dateren uit circa 1700, zoals de L-vormige hoeven Penderskoolhofweg 1 en 3. De eerste is opgetrokken in vakwerk en mergelsteen, de tweede in Kunrader- en mergelsteen met een in baksteen vernieuwde straatvleugel. Craubekerstraat 2 is een gesloten hoeve in Kunradersteen met een mergelstenen trapgevel uit circa 1700. De straatvleugel uit 1729 heeft een poort uit 1841. Van de gesloten hoeve De Bokhof (Kaardenbekerweg 5) is het woongedeelte voorzien van een trapgevel. De aan de buitenzijde in Kunradersteen en aan de binnenplaatszijde in vakwerk opgetrokken boerderij werd gebouwd rond 1700 en in 1777 verbouwd. De grotendeels in baksteen opgetrokken gesloten hoeve Cardenbeek (Kaardenbekerweg 30) is na een brand in 1827 herbouwd. De mergelstenen schuur is gedateerd 1827 (jaartalankers) en de achtergevel met twee topgevels en een poort kwam tot stand in 1828 (sluitsteen). De hoeve wordt al in 1296 vermeld en is tot 1795 eigendom geweest van het stift St. Gerlach. De hoeve Terveurt (Terveurt 4) bestaat uit losse gebouwen rond een open binnenplaats. Het grotendeels bakstenen woongedeelte dateert van 1857, de in Kunradersteen opgetrokken schuur met aangebouwde stal in Kunradersteen en vakwerk dateert van 1809. De gesloten hoeve Steenhof (Kaardenbeekerweg 22) werd in 1926 gebouwd in Kunradersteen met een villa-achtig woonhuisgedeelte. Het waterpompstation (bij Terveurt 1), gebouwd in 1922 naar ontwerp van de afdeling Openbare Werken gemeente Heerlen, bestaat uit een hoofdgebouw en drie kleinere gebouwtjes met bronputten, alle opgetrokken in Kunradersteen. De in 1929 voor de machinist toegevoegde dienstwoning ‘Sevensprongh’ (Terveurt 1) is uitgevoerd in baksteen op een plint van Kunradersteen. De wegkapel aan de Crau-

[p. 182]

bekerstraat (tegenover nr. 2), gebouwd in 1929 in Kunradersteen, is gewijd aan Maria. Het wegkruis bij Kaardenbekerweg 5 dateert van 1879 en bestaat uit een gietijzeren crucifix op een hardstenen voetstuk.