Jabeek
(gemeente Onderbanken)
Dorp, ontstaan in de vroege middeleeuwen als ontginningsnederzetting bij de Quabeek op het plateau van Doenrade en voor het eerst vermeld in 1144. Het bescheiden wegdorp kreeg na de Tweede Wereldoorlog een uitbreiding aan de zuidzijde.
De R.K. St.-Gertrudiskerk (Dorpstraat 34) is een driebeukige basilicale kerk met een driezijdig gesloten koor en een toren van vier geledingen met ingesnoerde naaldspits. De toren verrees in de tweede helft van de 15de eeuw. De oude kerk werd in 1858-'59 vervangen door de huidige neogotische kerk naar ontwerp van P.J.H. Cuypers. In de toen verhoogde toren hangt een door J.B.N. Gaulard gegoten klok (1822). De kerk bevat een door de Gebr. Müller gebouwd orgel (1868).
Jabeek, R.K. St.-Gertrudiskerk
Op het ommuurde kerkhof staat een baarhuisje uit circa 1860. Aan de noordzijde van de toren bevinden zich een hardstenen kruis uit 1658 en een kruis uit 1825. De rond 1775 gebouwde pastorie (Dorpstraat 30) is een wit gesausd tweelaags gebouw met hardstenen vensteromlijstingen en lagere vleugels aan weerszijden van een voorplein. Het huis bevat interieuronderdelen in Lodewijk XV-stijl.
Boerderijen. De gesloten hoeve Eindstraat 15 heeft een zijvleugel met speklagen en inrijpoort uit 1736 en een tweelaags woonvleugel uit 1811 met op de gevelhoek een kleine nis met Mariabeeld. Uit de 19de-eeuw dateren de gesloten hoeve Eindstraat 17 en de boerderij Eindstraat 5 (1833).
Het woonhuis Dorpstraat 9 is een in 1911 als burgemeesterswoning gebouwde villa naar ontwerp van J.H.K. van de Kamp.
Wegkruisen. Tegen de gevel van Dorpstraat 45 staat een wegkruis met houten corpus (replica) uit 1776. Bij Maar 6 bevindt zich een laat-19de-eeuws gietijzeren muurkruis. Maria geplaatst op een bol is omgeven door een bloemenkrans, daaronder bevindt zich een gekroond hart doorstoken met een dolk.
Het trafohuisje (Dorpstraat 33) is een klein blokvormig gebouw met tentdak, gebouwd rond 1925.
Etzenrade. Gehucht ten oosten van Jabeek. De van 1710 daterende gesloten hoeve
Het Huisken (Etzenrade 11) behoorde tot het in 1880 gesloopte kasteel Etzenrade. De boerderij heeft een verhoogde ingangspartij met klokgevel, natuurstenen voluten en geblokte hardstenen vensteromlijstingen. Oorspronkelijk was de binnenplaats naar het kasteel toe open. Op de binnenplaats bevindt zich een (verplaatst) bakhuis. Van de gesloten herenhoeve
Etzenraderhof (Etzenrade 1) dateert de rechtervleugel met puntgevel van 1712. De sluitstenen van de beide poortdoorgangen - een voor voetgangers en een voor wagens - zijn voorzien van de jaartallen 1714 en 1715. Het tweelaags woongedeelte heeft een gezwenkte topgevel. Het interieur bevat onder andere een nisschouw met stucwerk en beschildering (W.J. Sangen)
Etzenrade bij Jabeek, Boerderij Etzenraderhof
Auteursrechtelijk beschermd