Monumenten in Nederland. Limburg

Hulsberg
(gemeente Nuth)

Dorp met dries, ontstaan in de middeleeuwen. De kerk wordt in 1147 voor het eerst vermeld. Vanaf de dries - de huidige Kerkheuvel - vormden zich de Kerkstraat en Kerkbergweg en de jongere lineaire bebouwing langs de Raadhuisstraat en Wissengrachtweg. Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp ten zuidwesten van de kerk sterk uitgebreid.

De R.K. St.-Clemenskerk (Kerkheuvel 7) is een driebeukige basilicale kruiskerk met driezijdig gesloten koor, vieringtorentje en een ongelede toren met achtkantige spits. Ter uitbreiding van een voorganger uit 1820 kwam in 1908 naar ontwerp van J.Th.J. Cuypers en J. Stuyt het huidige koor met twee sacristieruimten tot stand. In 1930 werden het schip, het transept en de bovenbouw van de toren vernieuwd naar een ontwerp met neoromaanse elementen van J.Th.J. Cuypers. In 1990 is de kerk gerestaureerd. Het interieur wordt gedekt door een tongewelf. De kerk bevat een hardstenen doopvont (1622) en een door Pereboom & Leyser gebouwd orgel (1871). Van de in 1930 door atelier Cuypers vervaardigde inventaris zijn de kruiswegstaties en fragmenten van het hoofdaltaar, de communiebank en de preekstoel behouden. De gebrandschilderde ramen zijn van H. Truyen (1967). De voorm. kapelanie (Kerkheuvel 10-12) is een tweelaags middenganghuis uit circa 1905 met een tot topgevel verhoogd middenrisaliet.

Het klooster van de zusters Oblaten van O.L.-Vrouwe Assumptie (Schoolstraat 5) is een U-vormig tweelaags gebouw met tot trapgevels opgetrokken hoekrisalieten, gebouwd in 1923 in Kunradersteen naar ontwerp van W.A. Molengraaff. Het klooster bevat een neogotisch altaar en houten koorbanken (1923). De glas-in-loodramen zijn van atelier L. van der Essen & Zn. (1951-'53).

Het voorm. raadhuis (Raadhuisstraat 25) is een tweelaags onderkelderd dwars pand uit circa 1910 met verhoogd middenrisaliet.

Boerderijen. Van de gesloten hoeve Wissegracht (Wissengrachtweg 76) heeft het tweelaags mergelstenen woongedeelte mogelijk een 15de-eeuwse kern. Andere interessante gesloten hoeven zijn Klimmenerweg 10 (jaartalankers ‘1833’), de ingrijpend gerestaureerde, deels in mergelsteen opgetrokken boerderij Klimmenerweg 8 (sluitsteen uit

Hulsberg, Klooster van de zusters Oblaten van O.L.-Vrouwe Assumptie (1991)

[p. 169]

Arensgenhout bij Hulsberg, Boerderij Kampstraat 9-13 (1991)

1840) en de hoeve Wissengrachtweg 6 (circa 1900).

Woonhuizen. Het L-vormige vakwerkhuis Wissengrachtweg 25 dateert uit de tweede helft van de 19de eeuw. Jugendstil-details bezit het gepleisterde huis Kerkheuvel 2 uit 1913. Zakelijk-expressionistische invloeden vertonen de vrijstaande tweelaags huizen Schoolstraat 28 (circa 1925), Schoolstraat 30 (1934), en Aalbekerweg 15 (1934); de laatste naar ontwerp van C. Junckens.

De Mariakapel (bij Wissengrachtweg 38), gebouwd door de Hulsbergsche Jonkheid, is een driezijdig gesloten wegkapel uit 1937 met spitsboogvormige toegang en cementstenen elementen.

Arensgenhout. In dit dorp ten westen van Hulsberg liggen verschillende interessante gesloten hoeven. De mergelstenen boerderij Ravensboschstraat 24 heeft een in oorsprong 17de-eeuwse topgevel. Een 18de-eeuwse kern bezit de mergelstenen hoeve Kampstraat 9-13. Het complex is voorzien van twee gezwenkte topgevels, de jaartalstenen ‘1706’ en ‘1719’ en een bouwdeel dat sinds de 19de eeuw als woonhuis in gebruik is. Van de in oorsprong laat-18de-eeuwse gesloten hoeve Kampstraat 26-28 is het rechter gedeelte - volgens de poortsluitsteen in 1844 - verbreed en tot woonhuis ingericht. Diepestraat 10 is een forse gesloten hoeve met tweelaags woongedeelte en poortsluitstenen uit 1823 en 1828. De boerderij Ravensboschstraat 38 heeft een fors tweelaags woonhuis uit 1909. Tegen de achterzijde staat het L-vormige bedrijfsgedeelte. De in de kern 18de-eeuwse, wit geschilderde gesloten hoeve Putweg 18-22 te Kleingenhout ten zuiden van Arensgenhout heeft een mergelstenen gezwenkte topgevel en de jaartalsteen ‘1759’.

Aalbeek. Wegdorp ten noorden van Hulsberg. Boerderijen. Interessante gesloten hoeven zijn de in de kern 17de-eeuwse boerderij Haasdallerweg 1 met speklagen en een poortsluitsteen uit 1829, de in de kern 18de-eeuwse, wit geschilderde boerderij Aalbekerweg 85-89 met poortsluitsteen en jaartalankers uit 1838, en de hoeve Haasdallerweg 3 (circa 1885). Van het voorm. landhuis ‘Aalbeek’ (Aalbekerweg 91) resteert het volledig herbouwde neoclassicistische huis voorzien van een deels met hardsteen beklede voorgevel met fronton (circa 1840). Het landgoed was lange tijd in bezit van jezuïeten, die bij een kapel bouwden. Het landhuis raakte in de loop der tijd steeds verder ingebouwd. Aan de overzijde van de Provinciale Weg staan twee door vazen bekroonde mergelstenen hekpijlers uit de eerste helft van de 19de eeuw. De mergelstenen villa Aalbekerweg 49 (circa 1910) vertoont chaletstijl-elementen. In 1935 gebouwd is de driezijdig gesloten Mariakapel (Nieuwenhuysstraat 1) met spitsboogvormige toegang geflankeerd door steunberen.