Grevenbicht-Papenhoven
(gemeente Sittard-Geleen)
Het dubbeldorp Grevenbicht-Papenhoven bestaat uit twee middeleeuwse dorpen met een lineaire nederzettingsstructuur, die rond 1935 aan elkaar zijn gegroeid. Oorspronkelijk stond er in Papenhoven een middeleeuwse kerk met een 13de-eeuwse toren, die in 1776 met uitzondering van de toren werd afgebroken en vervangen door nieuwbouw. In Grevenbicht bevond zich de na brand in 1650 herbouwde H. Kruiskapel. Deze kapel en de kerk van Papenhoven zijn in 1909 gesloopt na de ingebruikname van de huidige St.-Catharinakerk in Grevenbicht.
De R.K. St.-Catharinakerk (Aan de Greune Paol 30, Grevenbicht) is een basilicale kruiskerk met halfrond gesloten koor en een terzijde geplaatste ongelede toren met ingesnoerde naaldspits en lantaarnbekroning. Deze kerk verrees in 1906-'07 naar ontwerp van J.Th.J. Cuypers en J. Stuyt. De hoofdingang is voorzien van een zadeldakvormige luifel op schoren. Afkomstig uit de oude kerk (afgebroken in 1909) zijn enkele houten beelden (15de-18de eeuw), waaronder die van St. Gertrudis (15de eeuw) en St. Paulus (circa 1500). Tot de inventaris behoren verder een door M. van Dinter gebouwd orgel (circa 1850) en een hoofdaltaar en kruiswegstaties uit atelier Cuypers (1919-'20).
De Herv. kerk (bij Heilig Kruisstraat 28, Grevenbicht) is een rond gesloten zaalkerk met dakruiter, gebouwd in 1906 naar een ontwerp met neogotische details van C.J.H. Franssen. Bij de ingang van de kerk is een steen ingemetseld ‘Anno 1851’. Het kerkhof bevat onder meer graftekens van Trientje Enuma († 1883) en J. Heeren († 1884). De pastorie (Heilig Kruisstraat 28), een herenhuis met neorenaissance-detaillering, is eveneens ontworpen door Franssen.
Het voorm. raadhuis (Boulevard 1, Grevenbicht) is een dwars pand uit 1916, gebouwd naar een ontwerp met ‘Um 1800’-details van J. Bertrams. De middenpartij is uitgevoerd met een inpandig rondboogportiek en wordt bekroond door een lage klokgevel.
De voorm. R.K. lagere jongensschool (Aan de Greune Poal 13, Grevenbicht) werd rond 1925 gebouwd als een drieklassige school met gymnastieklokaal en stalen vensters. Het pand is in 1968 verbouwd tot sportzaal en bibliotheek.
Woonhuizen. Uit 1895 dateert het gepleisterde eclectische woonhuis Raadhuisstraat 18. Burgemeester M. Vrencken liet in 1904 de Villa Berlo (Oude Kerkstraat 2), ook bekend als ‘Schlossli’ of ‘Hof van Dieteren’, bouwen op de plaats van de hoeve en brouwerij ‘Berlo's Hof’. Het blokvormige herenhuis in neorenaissance-stijl is voorzien van een torenachtig bouwdeel. Het uit 1907 daterende pand Mon Repos (Boulevard 18) vertoont een combinatie van neorenaissance- en jugendstil-details. Aan de Greune Poal 42 is een woonhuis in chaletstijl uit circa 1910. Zakelijk-expressionistische vormen bezit Huize de Kempen (Frankenstraat 70), een landhuis uit circa 1935.
Horeca. Het café Aurora (Raadhuisstraat 10), een gepleisterd tweelaags pand uit circa 1850, is rond 1950 verbouwd. Sinds 1864 fungeert het als onderkomen van de Harmonie Aurora. De café-boerderij Belle vue (Oude Veerstraat 9) heeft een grotendeels wit gepleisterd woonhuis annex cafégedeelte voorzien van geblokte hoeklisenen. Het gebouw kreeg de huidige vorm in de tweede helft van de 19de eeuw, maar is in de kern mogelijk ouder.
Boerderijen. De gesloten hoeve Huis Lambrechts (Oude Kerkstraat 1) heeft boven de inrijpoort een steen met het jaartal 1848. Het woongedeelte is een fors, dwars geplaatst, neoclassicistisch herenhuis, voorzien van een hoger opgetrokken gevelpartij met fronton. Van dzelfde vorm zijn de boerderijen Op de Coul 26 uit 1860 en Merkerhof (Merker Eyckstraat 25) uit circa 1880. Deze laatste heeft bij het herenhuis een opgemetselde dakkapel met houten topgevelomlijsting. Op de Coul 34 is een boerderij met vrijstaand, gepleisterd woonhuis. De schuur draagt onduidelijke jaartalankers. De in 1997 tot vakantieboerderij verbouwde Gertrudishoeve (Op de Coul 38-40) is een haakvormige hoeve uit 1851 met een gepleisterd tweelaags woongedeelte. De langgevelboerderij Raadhuisstraat 30 toont op de poortsluitsteen het jaartal 1906.
De
watermolen ‘Kingbeekmolen’ op de Kingbeek (Watermolenstraat 12, Grevenbicht) werd mogelijk rond 1600 als korenmolen gebouwd. Sinds 1960 is het maalbedrijf stilgelegd. Het eenlaags molengebouw sluit onder een kleine
Grevenbicht-Papenhoven, Kingbeekmolen (1980)
Auteursrechtelijk beschermd