Eckelrade
(gemeente Margraten)
Dorp, gelegen op het plateau van Margraten. Het gebied werd waarschijnlijk eind 12de eeuw vanuit Gronsveld ontgonnen. Langs de Dorpsstraat en Klompenstraat vormde zich een lintvormige bebouwing.
De R.K. St.-Bartholomeuskerk (Klompenstraat 14) is een driebeukige mergelstenen kerk met driezijdig gesloten koor en een ongelede toren met ingesnoerde spits. Van een in de 13de eeuw gebouwde eenbeukige kerk zijn inwendig muurresten bewaard gebleven bij de triomfboog en de toren. Uit de eerste helft van de 14de eeuw stammen het onderste deel van de toren, het gotische koor en een kapel aan de noordzijde. Mogelijk in de 15de eeuw heeft men de toren verhoogd. Rond 1717 werd de kapel aan de noordzijde vergroot tot een volledige noordbeuk. Tevens werden schip en koor verhoogd en kreeg de toren een classicistisch toegangspoortje. In 1845 werd de parochie zelfstandig en bouwde men aan de noordzijde een doopkapel en sacristie. Naar ontwerp van architect Heurkens verrees in 1923 de mergelstenen zuiderzijbeuk met neogotische details op een plint van Kunradersteen. Restauraties zijn uitgevoerd in 1958 (toren) en 1964-'65 (kerk).
Het interieur wordt gedekt door stucgewelven. De spitsboogvormige scheibogen van het schip rusten op ronde pijlers. Tot de inventaris behoren een laat-gotische Annatrits (circa 1500), een hardstenen wijwaterbak (16de eeuw) en een hardstenen doopvont (circa 1860). Het rond 1750 gebouwde orgel, afkomstig uit de abdij van Val-Dieu bij Luik, bevindt zich in een kast uit 1803. In de zuidmuur zijn enkele grafkruisen en -stenen opgenomen (1644-1736).
De R.K. lagere school (Klompenstraat 2) is een vierklassige middengangschool uit circa 1920.
Hemersbach (Eckelraderweg 10-14). Deze herenhoeve is ontstaan als een - mogelijk 13de eeuws - adellijk leen. Het huidige, wit geschilderde herenhuis met hardstenen vensteromlijstingen dateert blijkens het alliantiewapen Gramlich-Monbrison uit 1750. De andere vleugels van deze bijna gesloten hoeve zijn boven de poort gedateerd ‘1748’. Inwendig bevinden zich twee schouwen in Lodewijk XV- en XVI-stijl. De kapel aan de noordoostzijde is vermoedelijk midden-19de-eeuws.
Boerderijen. Tot de oudste boerderijen behoren de grote, in opzet 18de-eeuwse, gesloten hoeven Dorpsstraat 23, Dorpsstraat 34 en Klompenstraat 19. De U-vormige hoeve Dorpsstraat 74 heeft een fors woongedeelte uit 1735 met hardstenen vensteromlijstingen. Voorbeelden van bescheiden midden-19de-eeuwse gesloten hoeven zijn Dorpsstraat 82 (schuur 1844), Dorpsstraat 42 (1854) en de boerderij Dinterhof (Dorpsstraat 130).
Woonhuizen. De haaks op de weg staande vakwerkhuizen Schampeljoensteeg 2 en Schampeljoensteeg 4 dateren uit het begin van de 19de eeuw en hebben een agrarische oorsprong. Het vakwerkhuis Dorpsstraat 148
Auteursrechtelijk beschermd
