Bergen
Dorp, enigszins geïsoleerd aan de Maas gelegen op korte afstand van de weg van Nijmegen naar Venlo. Het voor het eerst in 1269 vermelde dorp behoorde tot de heerlijkheid Well dat in 1648 onderdeel van Spaans Gelre werd, in 1713 aan Pruisen kwam en in 1815 bij Nederland werd gevoegd. In de Franse tijd ontstond uit de heerlijkheden Heijen, Afferden en Well één gemeente, met het raadhuis te Bergen. Na zware oorlogsschade in 1944-'45 volgde de wederopbouw van het dorp. Op de iets hogere gronden ten oosten van de rijksweg ontstond het dorp Nieuw-Bergen. In 1969 bouwde men hier het raadhuis.
De kerktoren van de oude R.K. St.-Petruskerk (bij Oude Kerkstraat 9) is een rond 1975 geconsolideerde torenruïne van drie geledingen. Deze bij een kleine, rond 1250 gebouwde, kerk behorende romaanse toren heeft een - oorspronkelijk gepleisterde - onderbouw in ijzeroer. De anderhalve geleding daarboven is uitgevoerd in mergelsteen en versierd met lisenen en een rondboogfries. In de late middeleeuwen is de toren in baksteen verhoogd. De in 1827 vernieuwde, kerk werd in 1932 gesloopt. De nog in 1941 gerestaureerde toren werd in 1944 zwaar beschadigd en verloor daarbij zijn spits.
De
nieuwe R.K. St.-Petruskerk (Kerkstraat 6) is een sobere driebeukige kruiskerk met een terzijde geplaatste toren met ingesnoerde spits. Deze oorspronkelijk in 1932 naar ontwerp van M. van Beek gebouwde kerk werd in 1944-'45 zwaar beschadigd en bij de herbouw in 1948-'50 onder leiding van dezelfde architect met enige wijzigingen - zoals de veelhoekige koorsluiting
Bergen, Oude R.K. St.-Petruskerk, toren
- herbouwd. Behalve de koperen preekstoel (1932), stamt de inventaris uit de herbouwtijd. De sobere blokvormige
pastorie (Kerkstraat 8) dateert uit het eind van de 19de eeuw.
De R.K. lagere St.-Josephschool (Kerkstraat 15) is een gaaf bewaarde vierklassige middengangschool in wederopbouwvormen, gebouwd rond 1955.
Woonhuizen. Het voorname diepe huis Maasstraat 2 werd midden 19de eeuw gebouwd. Opmerkelijk is het late gebruik van hoekklezoren in het metselwerk. Vergelijkbaar, maar eenlaags, is het huis Oude Kerkstraat 11 met de jaartalankers ‘1778’. De ankers ‘1881’ duiden op de vernieuwing van de voorgevel. Het forse dwarse huis Oude Kerkstraat 8 dateert uit het eind van de 19de eeuw.
De voorm. tramhalte van de Maas Buurtspoorweg (Rijksweg 2) werd in 1913 gebouwd en in 1944 buiten werking gesteld. Het sobere eenlaagse gebouw heeft nog een laadperron.
De St.-Antonius Abtkapel te Heukelom (Heukelom 26), gelegen ten noorden van Bergen, is een recht gesloten kapel met een kleine ingebouwde geveltoren. Van deze 17de-eeuwse kapel werd bij een verbouwing in 1859 het koor vervangen door een rechte sluiting en werd het bovendakse deel van de geveltoren vernieuwd.
De
R.K. St.-Antonius Abtkapel
Bergen, Woonhuis Maasstraat 2
te
Aijen (Aijen 38), gelegen ten zuiden van Bergen, is een wit geschilderde, driezijdig gesloten kapel met een zeszijdige dakruiter en een sacristie. De kapel werd begin 17de eeuw in late gotische vormen gebouwd. In de huidige, vermoedelijk vroeg-19de-eeuwse, dakruiter hangt een door Johannes en Henricus van Trier gegoten klok (1648). De kapel is in 1926 en in 1949 gerestaureerd. Tot de rijke 17de-eeuwse inventaris behoren preekstoel, biechtstoel, altaar en enkele beelden, waaronder een kleine calvariegroep; twee kerkbanken stammen uit de 18de eeuw.
De
R.K. St.-Rochuskapel te
Kamp (Op de Kamp 14), gelegen ten zuiden van Bergen, is een driezijdig gesloten kapel met dakruiter en een gezwenkte geveltop. De kapel werd in 1715 gesticht door Derck Daemen. Tegen de koorsluiting bevindt zich een laat-gotische mergelstenen sacramentsnis (15de eeuw), afkomstig uit de kerk van Well. De in 1945 zwaar beschadigde kapel is in 1959 herbouwd. In de dakruiter
Kamp bij Bergen, R.K. St.-Rochuskapel
Auteursrechtelijk beschermd