Zeyen
(gemeente Tynaarlo)
Esdorp zonder kerk, ontstaan in de middeleeuwen op de hogere zandgronden van het Drentse plateau. Het dorp heeft een zeer grote rechthoekige brink. Na de Tweede Wereldoorlog ontstond aan de zuidzijde van het dorp enige bebouwing.
De openbare lagere school ‘Zeyen’ (Ubbenaseweg 3) is een later gewijzigd, drieklassig schoolgebouw uit circa 1910 met naastgelegen onderwijzerswoning (Ubbenaseweg 1), gebouwd volgens een door J. van Houten ontwikkeld schooltype met onderwijzerswoning.
Boerderijen. Uit 1774 dateert Zuiderstraat 7, een met riet gedekte hallenhuisboerderij met schaapskooi, voorzien van een inrijdeur in de achtergevel. Vóór het oorspronkelijke woonhuis is rond 1850 een smallere eindkamer aangebouwd. Uit het begin van de 19de eeuw dateren de boerderij Brinkstraat 5 (1818), met zijbaander en de keuterij Hoofdstraat 21 (circa 1830) met dwarsdeel; beide zijn met riet gedekt. Hoofdstraat 14 is een karakteristiek voorbeeld van een moderne kop-rompboerderij uit circa 1930. De gevels van de ten zuiden van het dorp gelegen krimpenboerderij Zeyerweg 33 (circa 1925) zijn uitgevoerd in twee kleuren kalkzandsteen. De schuur is riet gedekt. De poldermolen aan de Oosterweg, een vóór 1930 gebouwde houten paaltjasker met tonmolen, is na restauratie in 1983 overgebracht naar de huidige plaats ten behoeve van de watercirculatie van een vennetje.
Hunebed. Ten noordwesten van Zeyen op het Noordse Veld bevindt zich hunebed D5 dat bestaat uit acht draagen vier dekstenen. In 1952 is het hunebed gerestaureerd.
Zeyerveld. Ontginningsnederzetting ten zuidwesten van Zeyen met enkele interessante vroeg-20ste-eeuwse boerderijen. De ‘Cremer Hoeve’ (Minister Cremerstraat 5), een kop-rompboerderij met hoge, met riet gedekte schuur, is gebouwd in 1916 naar ontwerp van H. Masselink, architect van de Nederlandse Heidemaatschappij. Hij maakte gebruik van door de Landbouwhogeschool van Wageningen ontwikkelde constructietechnieken met nieuwe bouwmaterialen als staal en beton. De eerste steen (in de zijgevel) is gelegd door J.T. Cremer, eigenaar en ontginner van het Zeyerveld