Roderwolde
(gemeente Noordenveld)
Wegdorp, ontstaan in de vroege middeleeuwen als veenontginning. Wegens inklinking van de ondergrond moest de bebouwing van het dorp gedeeltelijk worden verplaatst naar zuidelijker gelegen hoge gronden. Het op een dekzandrug gelegen noordelijk deel van het dorp, thans Sandebuur geheten, werd niet verplaatst. De begraafplaats aan de Achtersteweg ligt nog op de oorspronkelijke bebouwingsas. In de 19de eeuw bestond de bebouwing voornamelijk uit boerderijen en enkele voorname huizen, zoals de Waalborg en de inmiddels verdwenen huizen Woldzigt, Hoogema en Klein Mensinge.
De Herv. kerk (Hoofdstraat 25) is een zaalkerk met driezijdig gesloten koor en een ongelede toren met ingesnoerde naaldspits. Deze sobere neoclassicistische kerk met grote rondboogvensters kwam in 1831 tot stand ter vervanging van de kerk uit 1619 aan de Achtersteweg. De toren en voorgevel van de kerk (gerestaureerd in 2000) zijn opgebouwd met sloopmateriaal van die oudere kerk. In de toren hangt een door Nicolas Sickmans gegoten klok (1634). Tot de kerkinventaris behoren een zandstenen doopvont met achtzijdige kuip (15de eeuw), een preekstoel en banken uit de bouwtijd en een door Bakker & Timmenga gebouwd orgel (1911).
De Waalborg (De Hoek 1). Dit gedeeltelijk onderkelderde dwarse, eenlaags herenhuis met schilddak en hoekschoorstenen, schuifvensters en ingangsomlijsting werd rond 1650 gebouwd, maar kreeg de huidige vorm bij een verbouwing
Roderwolde, Woonhuis Hoofdstraat 42
in 1784. De aangebouwde schuur dateert uit het begin van de 19de eeuw. Tussen 1809 en 1837 werd het huis bewoond door de Groningse professor S. Gratama. Op het omgrachte erf staan een stookhut en een bijschuur met rieten dak.
Boerderijen. De boerderij Hoofdstraat 38 heeft een neoclassicistisch dwars voorhuis met ingangsomlijsting, gebouwd rond 1860 in opdracht van de Rodense familie Aukema. De boerderij Hoofdstraat 23 is voorzien van een blokvormig woonhuis uit circa 1890 met hoger opgetrokken middenpartij en neorenaissance-detaillering. Uit dezelfde tijd zijn de tot woonhuizen verbouwde, gepleisterde boerderij Hoofdstraat 50-52 met dwars geplaatst voorhuis en de boerderij Hoofdstraat 32 met aangebouwd horecagedeelte. De Enuma Hoeve (Achtersteweg 2) is een moderne krimpenboerderij uit circa 1930.
Het woonhuis Hoofdstraat 42, gebouwd in 1926 in expressionistische vormen, heeft een hoger opgetrokken middenpartij met siermetselwerk, luifel en hoekpinakels.
De windmolen ‘Woldzigt’ (Hoofdstraat 58) is een achtkantige stellingmolen met gemetselde onderbouw en een met riet beklede romp en kap. Aan weerszijden van de hoge, van vierkant naar achtzijdig overgaande, onderbouw bevindt zich een aangebouwd woonhuis (Hoofdstraat 56 en 60). De molen - nu in gebruik als olie- en korenmolen - werd blijkens de stichtingssteen in 1852 gebouwd voor S.J. Datama en E.F. Aukema. De laatste restauratie is in 1973-'74 uitgevoerd.
De Alg. begraafplaats (bij Achtersteweg 2), oorspronkelijk het kerkhof
Auteursrechtelijk beschermd
