Monumenten in Nederland. Drenthe

Koekange
(gemeente De Wolden)

Koekange, Herv. kerk (1995)

Wegdorp, gesticht rond 1330 door de heren van Echten als randveenontginning langs het noordelijke deel van de Dwarsdijk, evenwijdig aan de Koekanger Aa. Tot in de eerste helft van de 16de eeuw breidde men de ontginning ten zuiden van de huidige Kerklaan verder in zuidelijke richting uit. De hierbij gevolgde ontginningsas is de huidige hoofdas van het dorp. In de 19de eeuw kreeg Koekange geleidelijk twee evenwijdige bebouwingslinten.

De Herv. kerk (Kerklaan 20) is een

Koekange, Boerderij Dorpsstraat 5

recht gesloten zaalkerk voorzien van een half ingebouwde, ongelede toren met opengewerkte lantaarn en ingesnoerde spits. Deze kerk met spitsboogvensters kwam in 1834 tot stand ter vervanging van een in 1331 gestichte, aan Johannes de Doper gewijde, kerk. De toren verrees in 1912 ter vervanging van een vrijstaande klokkenstoel. Erin hangt een door Kiliaen Wegewaert gegoten klok (1627). De tegen de kerk aangebouwde consistoriekamer is opgetrokken in 1925-'26. Bij de restauratie van 1983 heeft men het oorspronkelijk hemelsblauw geschilderde plafond van stucwerk ontdaan. Tot de inventaris behoren een preekstoel (circa 1765) en twee herenbanken (circa 1750), alle vervaardigd door predikant Hartman, en een door J. Proper gebouwd orgel (begin 20ste eeuw).

Woonhuizen. Rond 1905 als directeurswoning van de zuivelfabriek gebouwd is het eenlaagspand Dorpsstraat 7, voorzien van een tot topgevel opgetrokken gedeelte en een gepleisterde erker. De fabriek is inmiddels gesloopt. Iets jonger is Weerwilleweg 2, een langgerekt woon- en winkelpand met pakhuisdeel (circa 1915). Zakelijk-expressionistische vormen heeft het hoekhuis Koekangerdwarsdijk 14, dat rond 1925 werd gebouwd door het Waterschap de Wold Aa. De woonhuizen Prinsesseweg 1-11 zijn rond 1930 tot stand gekomen; nummer 3 vertoont zakelijk-expressionistische invloeden.

Boerderijen. Voorbeelden van 19de-eeuwse hallenhuisboerderijen zijn

[p. 141]

Hoge Linthorst 7 (circa 1840) en Eggeweg 6 (circa 1860). De hallenhuisboerderij Welgelegen (Prinsesseweg 8) bestaat uit een in 1881 opgetrokken tweelaags dwars voorhuis met omlijst middenrisaliet, een aanbouw met plat dak uit circa 1910 en een bedrijfsgedeelte uit 1906. Voorbeelden van rond 1900 gebouwde hallenhuisboerderijen met dwarsdeel en dwars voorhuis zijn Eggeweg 3, Weerwilleweg 10 en Dorpsstraat 12-14. De in 1909 gebouwde hallenhuisboerderij Eggeweg 23 met dwarsdeel is voorzien van een ingezwenkte lijstgevel. Uitgevoerd met een middenlangsdeel is de hallenhuisboerderij Dorpsstraat 5 (circa 1910). Deze waarschijnlijk naar een ontwerp van G. Otten gebouwde boerderij heeft een fors dwars geplaatst voorhuis met jugendstil-motieven. Door Otten ontworpen is ook Dorpsstraat 68, een hallenhuisboerderij met villa-achtig voorhuis uit 1911, waarin naast jugendstil-motieven ook chaletstijl-elementen zijn verwerkt. Eggeweg 29-31 is een hallenhuisboerderij uit 1931 met dwarsdeel.

De lintbebouwing van Koekange wordt aan de noordzijde voortgezet in het buurtschap Weerwille. Daar bevindt zich de boerderij Lange Tieme (Weerwilleweg 16), een hallenhuisboerderij met dwars voorhuis uit circa 1905. Ten oosten van Koekange staan aan de Oshaarscheweg diverse interessante hallenhuisboerderijen - vrijwel alle met dwarsdeel -, zoals Oshaarscheweg 33 (circa 1860), Oshaarscheweg 34 (circa 1890), Oshaarscheweg 25 (circa 1900), met dwars voorhuis en schuur uit circa 1955, Oshaarscheweg 22 (circa 1905), met twee dwarsdelen, Oshaarscheweg 6 (circa 1910), Oshaarscheweg 2 (1927), met ouderwoning, en Oshaarscheweg 4 (circa 1935).

De openbare lagere school ‘De Veldkei’ (Ruinerweg 26), gelegen te Koekangerveld ten noordoosten van Koekange, is in 1930 gebouwd als een tweeklassige school met onderwijzerswoning (Ruinerweg 28) naar een ontwerp met zakelijk-expressionistische invloeden.