Anderen
(gemeente Aa en Hunze)
Esdorp, ontstaan in de vroege middeleeuwen op de westflank van de Hondsrug
Anderen, Zuivelfabriek
en voor het eerst genoemd in 1217. Het dorp zonder kerk - met aan de noord- en oostzijde essen en aan de westzijde groengronden - heeft een grote centrale brink ('t Loeg) en twee brinkrestanten. De aanleg van de spoorlijn Assen-Stadskanaal in 1905 leidde niet tot uitbreidingen.
Boerderijen. Een mogelijk laat-17de-eeuwse kern heeft de in 1985 gerestaureerde hallenhuisboerderij Hagenend 2. In 1785 werd een nieuw voorhuis aangebouwd en rond 1830 trok men een nieuwe achtergevel op. Het voorhuis werd verbouwd in 1854 en in 1885. De naastgelegen schuur heeft versieringen van geknoopt stro. In aanleg 18de-eeuws is de zeer lange hallenhuisboerderij Hagenend 3 met achterbaander. De aangebouwde schaapskooi is mogelijk ook 18de-eeuws. Rond 1800 gebouwd zijn de op een kop-rompboerderij lijkende boerderij Hagenend 5 en de dwars geplaatste boerderij 't Loeg 5, waarvan de ingang zich bevindt in de langszijde van het woonhuis. De hallenhuisboerderij Veenvoort 3 werd in 1846 met bedrijfsdeel met achterbaander gebouwd. Het heeft een aangebouwde schaapskooi versierd met stro-vlechtwerk. Het voorhuis dateert uit 1899. Voorbeelden van krimpenboerderijen zijn 't Loeg 6 (1906) en 't Anderhuis ('t Loeg 9; 1908). Voorbeelden van moderne ontginningsboerderijen zijn: Nijend 8 (circa 1930), Oldend 6 (1930) en Oldend 4 (1932).
Bedrijfsgebouwen. De voorm. zuivelfabriek (Nijend 6) is een eenlaags dwars pand dat in 1898 werd gebouwd als handkracht-zuivelfabriek. Rond 1915 aangebouwd is het schuurgedeelte met opvallend, fronton-achtig overstek. In 1950 volgde de aanbouw van een tweede schuurdeel. Het oudste deel is in 1966 verbouwd tot woonhuis. De voorm. smederij (Nijend 12) dateert uit circa 1915. Het sobere woonhuis is in 1930 gebouwd. Uit circa 1930 dateert de voorm. bakkerij (Oldend 24) met sober woon- en winkelgedeelte.
Auteursrechtelijk beschermd