Warten (Wartena)
(gemeente Boarnsterhim)
Warten, Pastorie Herv. kerk
Dorp, ontstaan in de vroege middeleeuwen als terpdorp en al snel verder ontwikkeld als vaartdorp langs het Wartensterwiid. Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp aan de noordzijde uitgebreid. De Herv. kerk (Hoofdstraat 24) is een driezijdig gesloten zaalkerk voorzien van een ongelede toren met ingesnoerde spits. De kerk kwam in 1780 tot stand ter vervanging een middeleeuwse voorganger, waarbij men de middeleeuwse kap opnieuw heeft gebruikt. Tegen de zuidmuur is een roodstenen zonnewijzer aangebracht. De toren is in 1880 hersteld. Tot de kerkinventaris behoren een preekstoel (circa 1780) en een door L. van Dam & Zn. gebouwd orgel (1874). De gebrandschilderde vensters zijn vervaardigd door Ype Staak (1780). De voorm. pastorie (Hoofdstraat 61) is een eclectisch pand uit circa 1875.
Woonhuizen. Het deels onderkelderde eenlaags huis Aldhiem 2 heeft een zadeldak tussen topgevels met vlechtingen en is voorzien van de jaartalankers ‘1700’. Hellingpaed 3-5 is het voorm. armhuis met drie woningen uit 1893. De arbeiderswoningen Hoofdstraat 38-56 dateren uit circa 1900 en hebben een jongere uitbreiding aan de achterzijde.
Boerderijen. De
Oud Friese Greidboerderij (Hellingpaed 9) is een Oud Fries langhuis. Het is het enige goed bewaarde voorbeeld van dit oudste Friese boerderijtype. Het is een langgerekt, laag gebouw met iets hoger woongedeelte. Onder het doorgetrokken dakvlak bevindt zich een ondiepe melkkelder. De boerderij is waarschijnlijk rond
Warten, De Oud Friese Greidboerderij
1728 gebouwd op een verhoogde huisterp. De in 1902 gewijzigde en in 1994 gerestaureerde boerderij dient nu als museumboerderij. De naastgelegen open zesroedige hooiberg met rieten kap dateert in de huidige vorm uit circa 1834.
Midsbuorren 12 is een moderne koprompboerderij uit circa 1930 met breed, gedeeltelijk onderkelderd voorhuis.
Nijpaed 11 is een boerderij met twee arbeiderswoningen uit 1893.
De voorm. coöperatieve zuivelfabriek ‘Helpt Elkander’ (Hoofdstraat 58-60) dateert uit 1898. De directeurswoning heeft een hoger opgetrokken middenrisaliet.
Poldermolens. Ten zuidoosten van Warten bevinden zich twee houten spinnenkopmolens. Ten westen van de Lange Sloot bij de Saiter staat de 18de-eeuwse molen De Ikkers, met een met pannen gedekte ondertoren en een houten bovenhuis. De molen staat sinds 1970 op de huidige plaats en is in 1986 voor het laatst gerestaureerd. Verder in zuidelijke richting staat aan de Folkertsloot De Princehofmolen. Deze poldermolen met vijzel en een gedeeltelijk met dakleer bekleed bovenhuis stond oorspronkelijk bij Tzum en is in 1958 overgebracht naar de huidige plaats.
Auteursrechtelijk beschermd