Rottevalle (De Rottefalle)
(gemeente Smallingerland)
Rottevalle, De Herberg van Smallingerland
Dorp, ontstaan rond 1650 bij het Benedenverlaat in Achtkarspelen als nederzetting in het veen met herberg toen vanaf De Leijen de Lits werd gegraven. Door een grenswijziging in 1943 ligt het dorp geheel in Smallingerland. Een deel van de Lits is in 1958 gedempt.
De Herv. kerk (Buorren 18) is een driezijdig gesloten zaalkerk uit 1724. In de geveltoren hangt een door Jan Albert de Grave gegoten klok (1722). Tot de kerkinventaris behoren een door Kornelis Meenes vervaardigde preekstoel (1724) en een door L. van Dam & Zn. gebouwd orgel (1863). De voorm. pastorie (Buorren 25) is een fors neoclassicistisch pand uit 1890.
De Doopsgez. kerk (Haven 16) is een eenvoudige zaalkerk, gebouwd in 1838 ter plaatse van een voorganger. De pastorie (Haven 18) dateert uit 1840.
De Geref. kerk (Buorren 44) is een zaalkerk met sobere expressionistische elementen, gebouwd in 1937 naar plannen van T. van der Kooi ter vervanging van een voorganger uit 1874. De kerk is in 1950 en 1971 aan de achterzijde gewijzigd.
Woonhuizen. Een mogelijk laat-18de-eeuwse oorsprong heeft het eenvoudige dwarse huis Brouwersgreft 5. Het neoclassicistische middenganghuis Buorren 7 dateert uit 1888. Het diepe huis Haven 5 werd in 1823 als pakhuis gebouwd en in 1891 tot woonhuis verbouwd.
De Herberg van Smallingerland (Muldersplein 2) is een breed tweelaags dwars huis met schuurgedeelte. Het uit 1791 stammende pand bevat waarschijnlijk in de gelagkamer een binnenbetimmering en in de voorkamer wandtegels.
Boerderijen. Voorbeelden van eenvoudige woudboerderijen zijn Brouwersgreft 12 en Kompagnonswei 34 (1850). De vroeg-19de-eeuwse boerderij Haven 3 heeft een dwars geplaatst voorhuis. Buorren 53 is een fraaie kop-rompboerderij uit 1874.
De Alg. begraafplaats (Heidebuorren ong.), gesticht in 1870, heeft een moderne enkele houten klokkenstoel uit 1960.
Houtigehage (De Houtigehage). Dit dorp ten oosten van Rottevalle is eind 19de eeuw ontstaan als heidedorp. De met krimp uitgevoerde arbeiderswoning Skoallewyk 10 is in 1909 gebouwd voor de Woningstichting Smallingerland. De Herv. kerk (Ds. Visscherwei 71) is een zaalkerk uit 1937 met kleine dakruiter en expressionistische details.
Auteursrechtelijk beschermd