Oudega (aldegea)
(gemeente Wymbritseradiel)
Oudega (Wymbritseradiel), Boerderij Hagenadyk 63
Dorp, ontstaan in de middeleeuwen langs de vaart tussen het Oudegaasterbrekken en de Schuttelpoel. De dorpskern ligt in het westen bij de kerk. Na de aanleg van het spoor in 1885 en na de Tweede Wereldoorlog is Oudega in noordelijke richting enigszins uitgebreid.
De Herv. kerk (Pastorijstrjitte 23) is een driezijdig gesloten zaalkerk met een houten geveltoren voorzien van een spits met frontalen. De kerk werd in 1755 naar plannen van Jelte Eeltjes gebouwd, gedeeltelijk op de fundamenten van een middeleeuwse voorganger. Rond 1870 heeft men de kerk aan de oostzijde vergroot en is de geveltoren geplaatst. In de toren hangt een door Franciscus Simon en Andreas Obertin gegoten klok (1623). Tot de kerkinventaris behoren een mogelijk door Eite Tjebbes vervaardigde preekstoel (1755) en een door L. van Dam & Zn. gebouwd orgel (1873). In de kerk liggen diverse 15de- 16de- en 17de-eeuwse zerken, waaronder die voor leden van de familie Hoytema. Twee van de oorspronkelijk in 1756 door Ype Staak vervaardigde gebrandschilderde ramen zijn in 1989 herplaatst.
Oudemirdum, Landhuis Rinia-State
De voorm. Chr. lagere school (Hagenadyk 15) is gebouwd in 1922 als een drieklassige gangschool met topgevel in het midden van de lange zijde.
Het woonhuis Hagenadyk 23 is een deels onderkelderd, eenlaags huis uit circa 1880 met hoger opgetrokken middenrisaliet voorzien van een fronton.
Boerderijen. Voorbeelden van boerderijen met een dwars geplaatst, villa-achtig, eenlaags voorhuis zijn de deels gepleisterde boerderij Hagenadyk 63 (1918) en Rigedyk 13 (1930); de laatste heeft een melkkelder en opkamer in het midden van het voorhuis en een 19de-eeuwse schuur.
De Herv. kerk van Sandfirden (Sânfurd) (Sandfirden 2), gelegen ten westen van Oudega, is een driezijdig gesloten zaalkerk voorzien van een houten geveltoren met ingesnoerde spits. Blijkens jaartalankers werd de kerk gebouwd in 1732, ter vervanging van een middeleeuwse voorganger. Bij een verbouwing in 1813 werd de toren gewijzigd, de kerk verhoogd en werden de huidige vensters aangebracht. Rond 1869 heeft men de kerk aan de oostzijde verlengd en de zuidmuur beklampt. De westgevel is rond 1985 gerestaureerd, de kerk en het interieur in 1999. Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf, vermoedelijk uit 1813. Tot de inventaris behoren een rode zandstenen sarcofaagdeksel (12de eeuw), een preekstoel (kuip circa 1650; klankbord 19de eeuws), een door L. van Dam & Zn. gebouwd orgel (1857; gerestaureerd in 1957) en kerkbanken (circa 1869).
De klokkenstoel ‘it Klokhûs’ van Idzega (Idzegea) (Klokhûsdyk 7), ten
Auteursrechtelijk beschermd