Monumenten in Nederland. Fryslân

Friesland

Oudebildtzijl (Aldebiltsyl)
(gemeente Het Bildt)

Dorp, ontstaan na 1500 bij de voormalige zeesluis (zijl) in de Oudebildtdijk. De bebouwing, gesitueerd langs de dijk en de haaks daarop gegraven vaart, vertoont een overwegend 19de-eeuws karakter. Ter plaatse van de oude zeesluis heeft men in 1906 een nieuwe sluis en brug gebouwd. Oudebildtzijl is een beschermd dorpsgezicht.

De Doopsgez. kerk (Ds. Schuilingstraat 6) is een recht gesloten zaalkerk voorzien van een geveltoren met

[p. 249]

Oudebildtzijl, Doopsgez. kerk met Julianatoren (1991)

opengewerkte houten bekroning en vierzijdige spits. De in 1806 met empiredetails gebouwde kerk werd in 1909 vergroot met de ervoor gelegen pastorie en ‘Julianatoren’. Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf. Tot de inventaris uit de bouwtijd behoren een scheidingswand, een preekstoel en sobere kerkbanken, waarvan twee overhuifd; alles met empire-detaillering. Het orgel dateert uit 1896 en staat op een orgelgalerij. De pastorie uit 1909 heeft een centrale ingangspartij met gepleisterde pilasteromlijsting en rondbogig fronton. Recht boven de ingang verrijst de Julianatoren, een vierkante houten toren in neoclassicistische vormen.

Geref. kerken. De voorm. Geref. kerk Leysterstreek 29 is een eenvoudige kleine zaalkerk uit 1905 met neorenaissance-details. De voorgevel is voorzien van gekleurd siermetselwerk en een gepleisterde afdeklijst met opzetstuk en vazen. De Geref. kerk Van Albedaweg 61, een voor de bouwtijd karakteristieke kruiskerk in expressionistische vormen, dateert uit circa 1930.

De openbare lagere school ‘De Oprel’ (Ds. Schuilingstraat 17) is in 1898 gebouwd als een langgerekte vierklassige school met neorenaissancedetaillering. De kopse gevel bevat het wapenschild van de gemeente Het Bildt. De bijbehorende onderwijzerswoning (Ds. Schuilingstraat 19) is een middenganghuis met chaletdetails.

Het woonhuis Ds. Schuilingstraat 36 is een middenganghuis met inpandig portiek en eclectische details, gebouwd in 1885.

Het café ‘Het grauwe paard’ (Monnikebildtdijk 1) is een breed tweebeukig neoclassicistisch pand onder schilddaken uit circa 1830.

De voorm. zuivelfabriek ‘Bildtsche Coöperatieve Stoom zuivel- en kaasfabriek De Broederschap’ (Van Albedaweg 29-31) is opgericht in 1892 en in 1925 herbouwd in de huidige vorm met in hoogte verschillende, blokvormige volumes.

Boerderijen. In de omgeving van het dorp liggen de kop-hals-rompboerderij Koedijk 1, waarvan het lange voorhuis topgevels heeft en de schuur is gedateerd ‘1797’ - en de stelpboerderij Zeldenrust (Roodpad 7) uit circa 1885, met zaadzoldervensters in de voorgevel.