Monumenten in Nederland. Fryslân

Friesland

Hurdegaryp (Hardegarijp)
(gemeente Tytsjerksteradiel)

Langgerekt dorp, ontstaan op een zandrug (Rijp), waarover de in 1528-'31 aangelegde Zwarteweg in 1830 als ‘Grinzer Strjitwei’ naar Groningen werd doorgetrokken. De bebouwing concentreerde zich langs deze weg en bij het in 1866 aangelegde station. De rond 1665 gebouwde Bennemastate werd in 1970 afgebroken. Na de Tweede Wereldoorlog zijn aan de zuidzijde nieuwe woonwijken ontstaan en is Hurdegaryp uitgegroeid tot een forensendorp van Leeuwarden.

De Herv. kerk (Rijksstraatweg 54) is een driezijdig gesloten zaalkerk met houten geveltoren, blijkens het opschift boven de ingang in 1711 gebouwd door

[p. 175]

timmerman Eilof Johannes uit Wyns. Tot de inventaris behoren een rijk gesneden preekstoel met corintische zuilen en evangelistensymbolen (begin 18de eeuw), een 17de- en een 18de-eeuwse herenbank - de laatste met het wapen van Roorda - en een door P. van Oeckelen gebouwd orgel (1879). Verder bevat de kerk enkele oude grafzerken, waaronder die voor Jan van Roorda († 1657) en Watze van Roorda († 1670). Op het kerkhof staat onder meer een kunststenen grafopbouw voor R.J. Wijmenga († 1932).

Het Herv. evangelisatielokaal (Rijksstraatweg 127) is een eenvoudig zaalgebouw met zakelijk-expressionistische details uit 1935.

Woonhuizen. Uit circa 1850 dateert Langedyk 17, een eenvoudige arbeiderswoning met krimp. De gepleisterde, L-vormige Villa Nova (Pollesingel 2) is in 1856 met eclectische details gebouwd voor J. Hora en P.J. Hora Adema. Het eclectische eenlaags dorpshuis Rijksstraatweg 43 dateert uit circa 1880. J.J. Westra, directeur van de ‘Friesche maatschappij van Vlasindustrie’ liet in 1913 de directeurswoning Rijksstraatweg 22 bouwen naar plannen van B.J. de Jong in een aan jugendstil verwante stijl. Het Eibertsnest (Rijksstraatweg 24) is een in staal en hout opgetrokken moderne villa, gebouwd in 1961-'63 als eigen woonhuis annex kantoor naar ontwerp van A. Bonnema. Het tuinontwerp is van Mien Ruys.