Hoorn (Hoarne)
(gemeente Terschelling)
Hoorn, Herv. kerk
Streekdorp op het eiland Terschelling, ontstaan op een oude strandwal. Rond 1270 kwam de kerk van Hoorn in het bezit van het norbertijnerklooster van Mariëndal te Lidlum (bij Tzummarum). Langs de Dorpsstraat ontstond aanvankelijk aan de zuidzijde een lintbebouwing, vanaf eind 19de eeuw werd ook de noordzijde bebouwd.
De Herv. kerk (Dorpsstraat 27), oorspronkelijk gewijd aan St. Johannes, is een eenbeukige kerk met vijfzijdig gesloten koor en een toren van drie geledingen met ingesnoerde spits. Tegen een rond 1200 gestichte kapel kwam circa 1270 het huidige romaanse koor tot stand. De kapel verving men eind 13de eeuw door het huidige romaanse schip, waarvan vooral de noordmuur goed bewaard is gebleven. Bij de verhoging van het schip begin 15de eeuw werden de romaanse koepelgewelven verwijderd. Begin 16de kreeg de zuidmuur grotere gotische vensters en een bijpassende geprofileerde gotische ingang, bekroond door vier rechthoekige nissen binnen één rechthoekige omlijsting. Er volgden reparaties in 1617 en 1663. De rond 1330 gebouwde hoge toren met gemetselde spits, werd in 1848 naar plannen van A.B. Mentz gedeeltelijk afgebroken en opnieuw opgemetseld. De huidige houten spits dateert uit 1875. Bij de algehele kerkrestauratie in 1963-'69, naar plannen van K.I. Ruige, heeft men onder meer de in 1902 aangebrachte pleisterlaag verwijderd. Tot de inventaris behoren een bijzondere Avondmaaltafel (circa 1610), een preekstoel (circa 1660), een doophek (1761) en een door J.F. Kruse gebouwd orgel (1894).
Op het kerkhof bevinden zich diverse grafstenen, waaronder die voor H.J. Boer († 1874) en F.J. Cupido († 1904), alsmede een massagraf voor landverhuizers die in 1863 omkwamen bij het vergaan van het fregatschip ‘Wilhelmsburg’ in een storm. Het parochiehuis (Dorpsstraat 29) is een eenlaagspand uit 1896, de forse, met jugendstil-details uitgevoerde, pastorie (Dorpsstraat 25) stamt uit 1907.
Boerderijen. Interessante boerderijen met voorhuis en schuur met dwarsdeel zijn:
Dorpsstraat 94 (voorhuis 1750),
78 (1865),
89 (1874),
51 (1881),
37 (1888) en
Kooiweg 3 (1889). De schuur van de 19de-eeuwse boerderij
Dorpsstraat 23 is voorzien van een ‘schúntsje’ (dakvormige beeïndiging van de dwarsdeeldeuren). De stelpboerderij
Hoorn, Boerderij Dorpsstraat 23 en pastorie Herv. kerk
Aest Kaemerke (Dorpsstraat 65) dateert uit circa 1910.
Oosterend (Aasterein). Dit gehucht ten oosten van Hoorn is ontstaan in de late middeleeuwen nabij de stinswier van de in de 16de eeuw gesloopte Popmastins uit de 14de eeuw. Interessant zijn de boerderijen Oosterend 31 (1878), Oosterend 21 (1879) - met schúntsje - en de stelpboerderij Oostereind 29 (1896). De gedenksteen aan de Hoofdweg (bij de Dwarsdijk) is geplaatst in 1910 ter herdenking van de verharding van deze dwars over het eiland lopende weg. Naar ontwerp van J.M. Krijger jr. is de steen uitgevoerd met jugendstil-details. De aan de Stuifdijk op de Boschplaat gelegen bunker is een overblijfsel van de rond 1943 gebouwde Duitse Marineflakbatterie Terschelling Ost.
Auteursrechtelijk beschermd