Hantum
(gemeente Dongeradeel)
Terpdorp, ontstaan enkele eeuwen voor het begin van onze jaartelling op een kwelderwal. De kerk lag ook oorspronkelijk wat excentrisch op de vrij forse terp, hetgeen is versterkt door de afgraving van het zuidelijke en westelijke deel van de terp rond 1900. In de loop van de 20ste eeuw is Hantum enigszins in oostelijke richting uitgebreid.
De Herv. kerk (Tsjerkestrjitte 2), oorspronkelijk gewijd aan St. Martinus, is een eenbeukige kerk met halfrond gesloten koor en een half ingebouwde, ongelede toren met ingesnoerde spits. De tufstenen kerk met rijp-romaanse detaillering is eind 12de eeuw gebouwd. Het schip heeft grote rondbogige spaarvelden en lisenen; het koor lagere spaarvelden, lisenen voorzien van kraalprofielen met imposten, en diamantvormige behakte boogomlijstingen. De kap en het houten tongewelf dateren uit het tweede kwart van de 16de eeuw, toen de kerk iets werd verhoogd en de zuidgevel spitsboogvensters kreeg. Het oorspronkelijke gereduceerde westwerk verving men in 1807 door de huidige, forse toren. Erin hangt een door Hermannus gegoten klok (1400). De kerk is gerestaureerd in 1977-'78 naar plannen van G.M. van Manen en J. Zwart. Tot de inventaris behoren een preekstoel met omrankte corinthische zuilen (1715) met een koperen kaarsenkroon (1819), een gietijzeren doopboog (1862) en een door W. Hardorff gebouwd orgel (1876). Op het kerkhof staat een (gebarsten) klok van Geert van Wou en Johan ter Steghe (1530). De pastorie (Smidsstrjitte 2) uit 1845 is een middenganghuis met eclectische details.
De voorm. openbare lagere school (Tsjerkestrjitte 4) is in 1845 naar plannen van G. Keuning gebouwd als eenklassige school en in 1871 aan de zuidzijde uitgebreid.
Boerderijen. De in 1867 gebouwde boerderij Stasjonswei 3 heeft een neoclassicistisch blokvormig voorhuis. De boerderij Kinnema State (Ternaarderweg 1), met onderkelderd dwarshuis in eclectische vormen, dateert uit 1887. Het schuurgedeelte heeft de jaartalankers ‘1774’.
De poldermolen ‘Hantumermolen’ (Stoepawei 19) is een met riet gedekte achtkantige grondzeiler op veldmuren, voorzien van een vijzel. De in 1880 door G.R. van Wieren gebouwde molen bemaalt de polder Klein Hantumerleeg. De laatste restauratie is in 1999 uitgevoerd.
Curieus is de Stoepa (Stoepawei 4) gelegen ten zuiden van Hantum. Deze kleine, witgepleisterde en rijkversierde, boeddhistische tempel van het type ‘Tashi Gomang’ werd in 1988-'91 gebouwd.
De
Herv. kerk van
Hiaure (De Lytse Jouwer) (Hantumerweg 4), gelegen op een grotendeels afgegraven terp ten zuiden van Hantum, is een driezijdig gesloten zaalkerk met geveltoren. De kerk met neoclassicistische vormen
Hantumhuizen bij Hantum, Herv. kerk, plattegrond
Hantumhuizen bij Hantum, Herv. kerk, plattegrond
werd in 1869 gebouwd naar plannen van G.P. Keuning ter plaatse van een voorganger. In de geveltoren hangt een 15de-eeuwse klok.
Hantumhuizen (Hantumhuzen). Dit terpdorp ten noordoosten van Hantum is in de volle middeleeuwen vanuit dat dorp ontstaan. De lage rechthoekige terp heeft men in 1891 deels afgegraven. De Herv. kerk (Wierumerwei 2) is een eenbeukige kerk met vijfzijdig gesloten koor en een deels ingebouwde, ongelede zadeldaktoren. De zware toren met overwelfde begane grond verrees rond 1200. Erin hangt een mogelijk door Johan, Frans en Thomas Simonsz. gegoten klok (1616). Uit de eerste helft van de 13de eeuw dateert het romano-gotisch schip met karakteristieke kraalprofielen langs de lisenen en de rondboogopeningen, waarvan er enkele als vensters en andere als nis met
Auteursrechtelijk beschermd