Engwierum (Ingwierrum)
(gemeente Dongeradeel)
Terpdorp, ontstaan in de vroege middeleeuwen op een kwelderwal. Op de lage rechthoekige terp kwamen een kerk en enige bebouwing aan de noord- en zuidzijde tot stand. In de loop van de tijd is de bebouwing vooral aan de oostzijde uitgebreid.
De Herv. kerk (Tsjerkepaed 1), is een driezijdig gesloten zaalkerk met ongelede zadeldaktoren. De mogelijk 13de-eeuwse toren is in de 14de eeuw verhoogd en in 1746 voorzien van een nieuwe beëindiging. Ook in 1746 is de huidige kerk opgetrokken. Het interieur wordt gedomineerd door een preekstoel met gebolde zeskantige kuip in Lodewijk XIV-vormen, vervaardigd in 1746 door Jurjen Stelmaker en voorzien van evangelistenconsoles en de wapens van de families Van Haersma en Van Wyckel. Verder bevat de kerk twee gebrandschilderde ramen van Ype Staak (1746) en een door L.J. en J. van Dam gebouwd orgel (1823). De blokvormige pastorie (Dodingawei 16) is in 1870 voorzien van een hoger opgaande middenrisaliet.
Woonhuizen. Het eenlaagspand De Dobbe 2 is in de nokanker gedateerd ‘1744’. Vermoedelijk is in de 19de eeuw haaks hierop de ‘tweede-generatiewoning’ aangebouwd. Herenhuis 't Slotsje (Bûtendykswei 8) kwam in 1828 tot stand en werd in 1848 uitgebreid.
Boerderijen. De met dwars geplaatst voorhuis uitgevoerde boerderij
Mounebuorren 9 stamt uit 1861. Het voorhuis van de kop-hals-romp-boerderij
Greate Tor (Bûtenddykswei 12) dateert van 1823. Fraai op een huisterp
Dokkumer Nieuwe Zijlen bij Engwierum, Gedenkteken
gelegen is de in 1895 gebouwde kophals-rompboerderij
Tempelsteed 1.
De Dokkumer Nieuwe Zijlen (Sylsterwei ong.), gelegen ten oosten van Engwierum, is een sluizencomplex met twee overkluisde zijkokers voor kleine schepen en uitwatering en een middenkoker met klapbrug (vernieuwd in 1882) voor zeeschepen. Na een stormramp in 1719 kwam het complex tot stand bij de afdamming van het Dokkumer Grootdiep in 1725-'29. Het ontwerp van luitenant-kolonel Herman Mellema werd uitgevoerd door Willem Loré en Claas Balk. De zijlen zijn in 1834 hersteld. Vlakbij staat een gedenkteken uit 1729, vervaardigd door Claas Balk in de vorm van een postament met obelisk op bollen.
Auteursrechtelijk beschermd