Cornjum (Koarnjum)
(gemeente Leeuwarderadeel)
Cornjum, Martenastate (1978)
Terpdorp, ontstaan enkele eeuwen voor het begin van onze jaartelling op een kwelderwal van de Boorneboezem (Middelzee). In de vroege middeleeuwen bouwde men hier een kerk en in de volle middeleeuwen aan de oostzijde van de terp de Martenastate. De terp is aan de noordwestzijde sterk afgegraven. Na de Tweede Wereldoorlog is hier een woonwijk gebouwd.
De Herv. kerk (De Wier 7) is een vijfzijdig gesloten zaalkerk met zijgeveltoppen en een geveltoren van drie geledingen met ingesnoerde naaldspits. De kerk werd in 1873 gebouwd naar ontwerp van F. Brouwer ter vervanging van een oudere, aan St. Nicolaas gewijde kerk. De vensters hebben neogotische gietijzeren traceringen. Tot de inventaris behoren een Tien-gebodenbord (1602, vernieuwd 1853), twee rouwborden (1603 en 1608) en een vroeg-18de-eeuwse preekstoel. De vloer bevat een gotisch kinderzerkje (1557), een zerk uit 1572 en een zerk voor ds. Melchior Hanechroot († 1751).
Op het kerkhof staat een zuil op postament voor D.H.F. van Setten († 1911). De pastorie (Martenawei 7) uit circa 1890 heeft neorenaissance-elementen.
De Martenastate (Martenawei 1) is een L-vormig eenlaags huis, waarvan de ingangstoren in de binnenhoek wordt bekroond door een ui-vormige spits. D.M. van Burmania Vegelin van Claerbergen liet de oorspronkelijke state in 1899 slopen en vervangen door het huidige huis in neorenaissance-vormen naar plannen van W.C. de Groot. Als toegangspoort dient de in 1955 gereconstrueerde poort van het in 1849 gesloopte Landschapshuis te Leeuwarden. Deze in maniëristische vormen uitgevoerde zandstenen poort uit 1620 heeft dorische halfzuilen voorzien van scharnierornamenten.
In het bouwhuis (Martenawei 3) zijn verscheidene 17de-eeuwse bouwfragmenten ingemetseld, waaronder een steen ter nagedachtenis van Laes van Burmania en Julia Augusta van Aylva (1687) en een deel van een 18de-eeuwse vensteromlijsting.
De familiebegraafplaats Van Burmania (bij Aldlânsdyk 1) is een in 1809 gestichte, omgrachte grafheuvel met tien grote zerken, waaronder die voor R.J. Arntzenius van Burmania († 1816), R.J. Artzenius Quaestius († 1824), E.S. van Burmania († 1831) en P.M. van Burmania Vegelin van Claerbergen († 1894).
Auteursrechtelijk beschermd