Monumenten in Nederland. Fryslân

Friesland

Burum (Boerum)
(gemeente Kollumerland en Nieuw Kruisland)

Terpdorp, ontstaan in de middeleeuwen op een kwelderwal als uithof van het Gerkesklooster bij de samenkomst van enkele wegen. In de 13de- of 14de-eeuw werd het gebied aan weerszijden van de terp ingepolderd. Het langgerekte dorp is na de Tweede Wereldoorlog enigszins verdicht.

De Herv. kerk (Uithof 1) is een driezijdig gesloten zaalkerk met geveltoren, gebouwd in 1784 ter plaatse van een laat-middeleeuwse voorganger. In de geveltoren hangt een door Steen en Borchardt gegoten klok (1756). Tot de kerkinventaris behoren een doophek (1630), een preekstoel met getordeerde ionische zuilen (1754), negen dubbele herenbanken (17de en 18de eeuw) - waarvan één overhuifde voor de familie Fogelsangh (1642) -, drie 18de-eeuwse koperen kronen en enkele 17de-eeuwse zerken.

Op het verhoogde kerkhof bevinden zich

[p. 102]

Burum, Woonhuis Uithof 4 (1986)

onder meer een omhekte zerkenrij voor de familie Wiersma (19de eeuw) en een grafsteen voor D.J. van der Werf († 1823). De pastorie (De Wendel 1) is een middenganghuis met verhoogd middendeel, gebouwd in 1878 in eclectische vormen naar plannen van E.E. van der Zaag.

De Geref. kerk (Herestraat 62) is sobere zaalkerk uit circa 1895, voorzien van spitsboogvensters met gietijzeren harnassen.

De School voor Gereformeerd Lager Onderwijs (Kloosterweg 1) is een drieklassige gangschool uit 1921.

Woonhuizen. Het woonhuis Uithof 4 bestaat uit een souterrain en een bel-etage met vloeddeur, bereikbaar via een houten bordes. In de kern stamt het pand mogelijk uit 1678. Het kreeg de huidige vorm rond 1840. Het eenlaagspand Uithof 2, met vlechtingen in de topgevel, dateert van kort na 1820. De schoolmeesterswoning Uithof 11 is uit 1857.

Boerderijen. De rond 1870 gebouwde boerderij Herestraat 1 heeft een dwars geplaatst voorhuis in eclectische vormen. De kop-hals-rompboerderij Vrouwenklooster Gallilea (Friese Straatweg 1-3) is rond 1905 gebouwd met een opmerkelijk lang voorhuis. De villaboerderij Kloosterweg 2 uit circa 1910 vertoont jugendstil-details.

De windmolen ‘Windlust’ (Herestraat 54) is een met riet gedekte achtkantige stellingmolen met houten onderbouw. Deze koren- en pelmolen werd na een brand in 1785 herbouwd in 1787 en is in 2000 gerestaureerd.

De Alg. begraafplaats (bij Rosemastraat 34), gesticht in 1912, heeft een baarhuisje uit die tijd en onder meer een stèle-vormige grafsteen voor ds. J.P. Dijk († 1921).