Varsseveld
(gemeente Wisch)
Dorp, voor het eerst genoemd in 828. In 1152 komt het voor als zelfstandige parochie. Een felle brand teisterde het dorp in 1723. Aan de oostzijde, nabij het station (1883), kwam enige industrie tot ontwikkeling, waaronder een houtverwerkende industrie (nu Lundia-fabriek).
De
Herv. kerk (Kerkplein 1), oorspronkelijk gewijd aan St. Laurentius, is een pseudobasiliek met driezijdig gesloten koor en een toren van drie geledingen voorzien van een naaldspits met gezwenkte basis. De op ijzeroer gefundeerde en deels daarmee opgetrokken toren stamt uit het midden van de 13de eeuw. Na stormschade in 1705 en zware brandschade in 1723 is de toren herbouwd naar plannen van Isaak van den Heuvel. Van het laat-gotische koor is de bouw kort na 1450 begonnen; rond 1500 volgde het schip. In 1891 zijn twee zijkapellen
Varsseveld, Raadhuis
Varsseveld, Boerderij Het Hofshuus
toegevoegd, waarvan de noordelijke bij de restauratie in 1971-'76 is vervangen door een reconstructie van de sacristie. Het interieur wordt gedekt door een bij de restauratie aangebracht houten gewelf. Het orgel is gebouwd door H. Knipscheer (1860).
Het gebouw van de Ned. Prot. bond (Doetinchemseweg 5) is een wit gepleisterde zaalkerk uit 1882, verbouwd en voorzien van een expressionistische dakruiter in 1928.
De landbouwschool (Hovenstraat 10) is een uit 1928 daterend eenlaagspand in licht-expressionistische vormen.
Het raadhuis (Kerkplein 7) werd in 1927 gebouwd in traditionalistische vormen naar plannen van P.C. Rijkse.
Boerderijen. Een gaaf voorbeeld van een Achterhoekse hallenhuisboerderij is het Hofshuus (Leemscherweg 24). Het interieur is goed bewaard. De houtconstructie stamt uit 1607 (d), de stenen muren uit 1872. Een vroeg-20ste-eeuwse variant is de hallenhuisboerderij Leemscherweg 22.
Windmolen ‘De Engel’ (Hiddinkdijk 4) is een ronde stellingmolen voorzien van een met schaliën beklede houten kap. Deze korenmolen is gebouwd in 1849 voor H. Arendsen door molenmaker W. Kreeftenberg en is in 1976 gerestaureerd.
De Alg. begraafplaats (Burg. Van de Zandestraat ong.), aangelegd kort na 1829, heeft een centrale aanleg rond een rode beuk. De baarhuisjes stammen uit circa 1870 en circa 1880. Belangrijke (deels verplaatste) graven zijn die van de dokter G. Arentzen (†1881), met obelisk, van dominee J.F. Bulens (†1889) en van de familie Ten Brink (1902/1915), met hekwerk in jugendstil-vormen.
Auteursrechtelijk beschermd