Monumenten in Nederland. Gelderland

Varik
(gemeente Neerijnen)

Dorp, ontstaan in de vroege middeleeuwen op een stroomrug. Langs de Waalbandijk en de parallel daarmee lopende Achterstraat-Keizerstraat-Walgtsestraat-Donkerstraat kwam een gestrekt esdorp tot ontwikkeling.

De toren van de voorm. Herv. kerk (Waalbandijk 14a) is een gedrongen, deels tufstenen toren van drie geledingen met traptoren en ingesnoerde spits. De toren verrees in de 15de eeuw en kreeg in 1844 de huidige spits. Tegen de toren staat een verenigingsgebouw uit 1912. Het dwarse huis Waalbandijk 12 is de voorm. kosterswoning en schoolhuis uit 1841.

De Herv. kerk (Kerkstraat 16), gebouwd in 1880, is een eenbeukige neogotische kruiskerk met driezijdig gesloten koor en een toren van drie geledingen met ingesnoerd hoog tentdak. De kerk bevat een preekstoel uit 1660.

De R.K. St.-Petrus en Pauluskerk (Grotestraat 21) is een driebeukige pseudobasilicale kruiskerk

Varik, R.K. St.-Petrus en Pauluskerk en pastorie

met driezijdig gesloten koor, zijkapellen, sacristie en een toren van drie geledingen met traptoren en ingesnoerde naaldspits. Deze neogotische kerk verrees in 1877-'79 naar ontwerp van A. Tepe. Het interieur wordt gedekt door kruisribgewelven. De kerk bevat een door atelier Van Bokhoven vervaardigde preekstoel (circa 1905). De gebrandschilderde ramen zijn van H. Geuer (1906). De neogotische pastorie (Grotestraat 23) is gelijk met de kerk gebouwd naar ontwerp van Tepe. Scholen. De voorm. openbare lagere school (Kerkstraat 14) is in 1884 op een T-vormige plattegrond gebouwd naar ontwerp van G.A. Scholten. De R.K. lagere school met onderwijzerswoning (Grotestraat 19) kwam in 1913 tot stand naar ontwerp van J. Hogenkamp.

Villa ‘Eikenstein’ (Kerkstraat 12) is gebouwd in 1913 en vertoont chaletstijlelementen.

De voorm. boerderij Keizerstraat 3 is een hallenhuisboerderij met dwars voorhuis (circa 1905) en een achterhuis met dakoverstek aan de achterzijde (circa 1890).

Windmolen ‘De Bol’ (Waalbandijk 4), een ronde bakstenen stellingkorenmolen voorzien van een met dakleer gedekte houten kap, is in 1867 gebouwd ter vervanging van een afgebrande voorganger.

[p. 309]

Heesselt. Dit dorp ten zuidwesten van Varik is ontstaan in de vroege middeleeuwen op een stroomrug en heeft zich ontwikkeld tot gestrekt esdorp. De Herv. kerk (Kerklaan 6) is een driezijdig gesloten zaalkerk voorzien van een consistorie en een toren van drie geledingen met traptoren en ingesnoerde spits. De laat-15de-eeuwse toren is in 1887 geheel beklampt bij de bouw van de huidige neogotische zaalkerk. Het kerkinterieur wordt gedekt door een houten tongewelf. Tot de inventaris behoren een door H. Knipscheer gebouwd orgel (1857) en een neogotische preekstoel (1864). Het dorp heeft enkele interessante boerderijen. De hallenhuisboerderij Gerestraat 47-49, met fors dwars voorhuis en een dakoverstek aan de achterzijde, is voorzien van een gevelsteen met het jaartal 1871. Naast de boerderij staat een koetshuis met schuur. De laat-19de-eeuwse hallenhuisboerderij met dwars voorhuis Kerklaan 16 heeft in de zijgevel van het achterhuis het jaartal 1734. Op het erf staan een vloedschuur met de jaartalankers ‘1841’ en twee schuurbergen. De arbeiderswoningen Waalbandijk 1-7, gelegen op een verhoging aan de buitenzijde tegen de dijk, dateren uit het begin van de 20ste eeuw.