Monumenten in Nederland. Gelderland

Rossum
(gemeente Maasdriel)

Dorp, ontstaan op een stroomrug tussen Maas en Waal. De in 893 voor het eerst (als Ratheheim) vermelde nederzetting ontwikkelde zich tot een gestrekt esdorp met bebouwingsconcentraties bij de kerk en het kasteel. Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp naar het westen uitgebreid.

Rossum, Huis Rossum

De Herv. kerk (Maasdijk 14) is een zaalkerk met een toren van drie geledingen en ingesnoerde spits. De 12de-eeuwse tufstenen toren is in de 16de eeuw verbouwd, maar in 1963 in romaanse vormen gereconstrueerd. De zaalkerk kwam in 1860 tot stand ter plaatse van een uit 1659 daterende voorganger. De rondboogvensters hebben opvallend rijke houten traceringen. Het interieur wordt gedekt door een in stucwerk uitgevoerd netgewelf en bevat een orgel uit 1889.

Huis Rossum (Slotselaan 6) is een omgracht, blokvormig buitenhuis met kantelen, gebouwd in 1848 op de plaats van een in 1740 gesloopt middeleeuws kasteel. G.A.J. baron van Randwijck, de

[p. 283]

toenmalige eigenaar, maakte het ontwerp in de stijl van de Willem II-gotiek. Het gepleisterde pand heeft voor en achter een tot topgevel opgetrokken middengedeelte. Opvallend zijn de achtkantige hoeklisenen, wenkbrauwbogen en de drie- en vierpas-venstertraceringen. Aan de achterzijde staat een driezijdige erker met balkon. Sinds 1954 dient het huis als raadhuis. De tuin in Engelse landschapsstijl, met slingerbos langs de dijk, is rond 1850 aangelegd door F.W. de Virieu.

Woonhuizen. De onderkelderde dijkwoningen Maasdijk 54 en Waaldijk 3 dateren uit de tweede helft van de 19de eeuw. Waaldijk 3 is gepleisterd en heeft een mezzanino en een serre; Maasdijk 54 is gecementeerd en heeft een lage verdieping en aan de achterzijde een vijfzijdige uitbouw.

Boerderijen. De hallenhuisboerderij Gendershof (Burchtstraat 2) stamt uit 1891 en heeft een dwars voorhuis met omlijste ingang. De van oorsprong 17de-eeuwse hallenhuisboerderij Kerkstraat 32 heeft thans een gepleisterd 19de-eeuws uiterlijk. Midden-19de-eeuws zijn de hallenhuisboerderijen Waalstoep 1 (1858) en Waalstoep 3 (1859); beide hebben een opkamer en afgewolfde zadeldaken.

Het dijkmagazijn (Kerkstraat 27) uit 1859 is één van de grootste en fraaist gedetailleerde dijkmagazijnen in het Riviergebied. Aan de voorzijde is het voorzien van een tot topgevel opgetrokken middenrisaliet en boven de toegangen en de vensters van wenkbrauwbogen.

Hurwenen. Dit dorp ten noordwesten van Rossum is ontstaan in de middeleeuwen op een stroomrug van de Waal. De uit 1875 daterende windmolen ‘Vent Vivimus’ (Molenstraat 22) is een ronde gepleisterde beltkorenmolen, voorzien van een met riet gedekte houten kap. De directeur van steenfabriek de Lagewaard, J. van der Elst, liet rond 1870 het herenhuis Waaldijk 8 bouwen. Het eclectisch vorm gegeven pand heeft een gepleisterd souterrain en een bel-etage. De eenlaags villa Breërshof (Molenstraat 26-28) verrees in 1910 in ‘Um 1800’-stijl. De kerken van Hurwenen zijn na de verwoesting in de Tweede Wereldoorlog herbouwd. De voorm. R.K. St.-Barbarakerk (bij Dorpsstraat 11) is een kleine zaalkerk uit circa

Hurwenen bij Rossum, Herenhuis Waaldijk 8

1950. Van de voorganger rest de pastorie (Dorpsstraat 11) uit 1854 in de vormen van de Willem II-gotiek. De opvallende dakruiter is uit de tijd van de wederopbouw. De Herv. kerk (Dorpsstraat 14), een recht gesloten zaalkerk met aangebouwde sacristie en een ingebouwde toren met tentdak, werd in 1949 voltooid ter vervanging van een voorganger uit 1845.