Monumenten in Nederland. Gelderland

Nijbroek
(gemeente Voorst)

Dorp, gesticht kort na 1328 toen het gebied in opdracht van graaf Reinald II werd ontgonnen en ingepolderd. Rond de kerk ontstond in de 19de eeuw een bescheiden dorpskern.

De Herv. kerk (Dorpsplein 8), oorspronkelijk gewijd aan St. Gregorius, is een eenbeukige kerk met driezijdig gesloten koor en een toren van twee geledingen met ingesnoerde naaldspits. Kort na de verheffing tot parochie in 1339 kwam het huidige koor tot stand, in de tweede helft van de 14de eeuw gevolgd door de bouw van het schip en de toren. De laatste werd begin 16de eeuw verhoogd. De kerk is verbouwd in 1781, 1825-'26 (schip) en 1880 (toevoeging consistoriekamer) en gerestaureerd in 1908 en in 1980-'83.

Het interieur wordt gedekt door kruisribgewelven op gebeeldhouwde kraagstenen (koor) en een houten gewelf (schip; 1826). Het koor bevat restanten van muurschilderingen uit circa 1350 met voorstellingen van apostelen. Tot de inventaris behoren een preekstoel uit circa 1620 en een door H. Knipscheer gebouwd orgel in neobarokke kast (1861) op een orgelgalerij met gietijzeren zuilen.

[p. 236]

Nijbroek, Boerderij Kerkzicht met winkel

Boerderijen. Getuige de jaartalsteen ‘1652’ heeft de hallenhuisboerderij De Grote Beurze (Heegsestraat 14) een 17de-eeuwse oorsprong. Het bedrijfsgedeelte werd in de 18de eeuw vernieuwd. Het interieur bevat een oude keuken met brede tegelschouw en bakoven. Neoclassicistisch van vorm zijn de hallenhuisboerderijen met dwars voorhuis Middendijk 29 en 63 (1882); de laatste bezit nog een rosmolen. Kerkzicht (Dorpsplein 7) is een boerderij annex winkel uit 1869.

De vloeddijksluis in de Nijbroeker Wetering (Vloeddijk 1) bestaat uit een in Bentheimer zandsteen uitgevoerde duiker met valschut. De duiker werd in de 17de eeuw gebouwd en in 1818 hersteld; de valschut is recent vernieuwd.