Kerkwijk
(gemeente Zaltbommel)
Dorp, ontstaan op de stroomrug die dwars door de Bommelerwaard loopt. De nederzetting wordt voor het eerst vermeld in 1205. Het dorp heeft zich vanaf de vroege middeleeuwen ontwikkeld tot een gestrekt esdorp.
De
Herv. kerk (Aalderwijksestraat 16), oorspronkelijk gewijd aan Maria, is een eenbeukige kerk met hoger, driezijdig gesloten koor en een toren van vier geledingen met traptoren en ingesnoerde
Kerkwijk, Herv. kerk
spits. Het romaanse tufstenen schip met hoge rondboognissen dateert uit het eerste kwart van de 12de eeuw. De laatromaanse bakstenen toren verrees in de tweede helft van de 13de eeuw; de traptoren is mogelijk in 1623 toegevoegd. In de toren hangt een door Willem Wegewaert gegoten klok (1617). Het gotische koor kwam eind 15de eeuw tot stand. Bij de restauratie in 1954-'56 is de consistorie toegevoegd. Het kerkinterieur wordt gedekt door een vlakke zoldering en in het koor door een houten gewelf met in de sluiting een schildering van het Laatste Oordeel (circa 1500). De kerk bevat een preekstoel uit het eerste kwart van de 17de eeuw, waarvan de 15de-eeuwse voet afkomstig is van een doopvont. Verder zijn er enkele 17de- en 18de-eeuwse zerken. De pastorie ‘Pro Rege’ (Aalderwijksestraat 14) is rond 1880 gebouwd als school met onderwijzerswoning; het schoolgedeelte is gesloopt.
Het raadhuis (Walderweg 2) is in 1961 gebouwd naar ontwerp van C. Kammeijer met een aangebouwde bodewoning. De uitbreidingen dateren uit 1977 en 1990.
Het woonhuis ‘Hemelrijk’ (Molenstraat 43), gelegen op een verhoging, is een sober neoclassicistisch pand uit 1834. Het tweebeukige gebouw heeft een omlijste ingang.
Boerderijen. De hallenhuisboerderij Kruisstraat 10 heeft een dwars voorhuis met een gedeelte van een onderkelderde laat-16de-eeuwse ‘stenen kamer’. Met jaartalankers gedateerd zijn de hallenhuisboerderijen Aalderwijksestraat 4 uit 1773 en Achterstraat 8 uit 1793; beide hebben een dwars voorhuis met opkamer. Aalderwijksestraat 18 is een hallenhuisboerderij uit circa 1800 met gepleisterde voorgevel. In opzet dateert de boerderij Achterstraat 6 uit circa 1830. Achter een tweebeukig dwars voorhuis met zadeldaken staat haaks een stalgedeelte met wolfdak. Torenstraat 3 is een boerderij met dwars, deels onderkelderd voorhuis uit de eerste helft van de 19de eeuw. Het op een verhoging gelegen boerderijcomplex Hogenhofstraat 3 bestaat uit een boerderij met dwars voorhuis (1857), een schuur (1891) met aangebouwd lager bakhuis en een vijfroedige hooiberg.
Auteursrechtelijk beschermd