Monumenten in Nederland. Gelderland

Hernen
(gemeente Wijchen)

Hernen, Huis te Hernen, plattegrond

Dorp, ontstaan in de middeleeuwen op een stroomrug bij het Huis te Hernen. De Dorpsstraat vormt de kern van het dorp en vertakt zich aan beide zijden van de bebouwde kom naar omliggende dorpen.

Huis te Hernen (Dorpsstraat 40) is een vanaf het midden van de 14de eeuw gegroeid kasteel, dat in zijn huidige vorm bestaat uit een ronde hoektoren en vier vleugels rond een binnenplaats. Uitgangspunt was de later gesloopte vierkante 14de-eeuwse donjon met ommuring. De muur - met open weergang en arkeltorentjes aan de noordzijde - is opgenomen in de woonvleugels die vanaf de 15de eeuw aan de binnenzijden tegen de muur zijn gebouwd. De ronde toren op de zuidwesthoek kwam in de 15de eeuw tot stand, de oostvleugel met toegangspoort in 1555. In de 19de en 20ste eeuw zijn vooral aan de binnenplaatszijde maar ook aan de zuidgevel muurdelen vernieuwd. Het complex is in 1952-'57 gerestaureerd.

De R.K. St.-Judocuskerk (Dorpsstraat 35) is een driebeukige kruisbasiliek met zijkoren, halfronde apsiden en apsidiolen en een toren van vier geledingen met achtkantige spits voorzien van frontalen. De kerk verrees in 1891-'92 naar ontwerp van P.Th. Stornebrink in neoromaanse vormen. Het interieur wordt gedekt door koepelachtige gewelven, kruisribgewelven en netgewelven. Het meubilair is grotendeels afkomstig uit het atelier van P.Th. Stornebrink (uitgevoerd door P.A. de Leeuw). Tot de inventaris behoren verder een doopvont van F. de Vriendt (1896), diverse heiligenbeelden en een door W. Rüter gebouwd orgel (1856). De polychromie is van atelier Cuypers (1919-'20), de gebrandschilderde ramen zijn van F. Nicolas (1925). De voorm. pastorie (Dorpsstraat 30) dateert in de huidige vorm uit 1842.

Boerderijen. De krukhuisboerderij Dorpsstraat 46 heeft een mogelijk 17de-eeuwse kern en een voorgevel uit 1805. De kleine T-vormige boerderij Dorpsstraat 33 is 18de-eeuws en ook boerderij Dorpsstraat 16 heeft waarschijnlijk een 18de-eeuwse kern. Hallenhuisboerderijen uit de eerste helft van de

Hernen, R.K. St.-Judocuskerk

[p. 199]

19de eeuw zijn Broekstraat 2, Dorpsstraat 31 en Dorpsstraat 48. Een dwars voorhuis heeft de midden-19de-eeuwse hallenhuisboerderij Broekstraat 1. De T-vormige boerderij Dorpsstraat 34 valt op door de decoratie uit circa 1900.

De windmolen (Molenhoek B 2a), gelegen ten zuidoosten van Hernen, is een ronde bakstenen beltkorenmolen, gebouwd in 1745 in opdracht van de heer van Hernen, Jacobus Ferdinandus Antonius van Steenhuijs. De molen is in 1984 gerestaureerd.