Monumenten in Nederland. Gelderland

Dreumel
(gemeente West Maas & Waal)

Dorp, ontstaan in de vroege middeleeuwen op een vrij brede oeverwal van de Waal en voor het eerst vermeld in de 9de eeuw. De oudste bewoning vond plaats langs de Hogeweg en de huidige Rooysestraat en na de 14de eeuw rondom de dorpsheuvel bij de kerk.

De Herv. kerk (Rooysestraat ong.), oorspronkelijk gewijd aan St. Victor, bestaat uit een driezijdig gesloten koor en een toren met tentdak. De tufstenen onderbouw van de toren stamt uit de 11de of begin 12de eeuw, de bakstenen bovenbouw is 14de-eeuws en de traptoren is toegevoegd in de tweede helft van de 15de eeuw. In de eerste helft van de 15de eeuw is het koor opgetrokken. De fundamenten van het in de 19de eeuw wegens bouwvalligheid gesloopte 16de-eeuwse schip zijn zichtbaar gemaakt; enkele pijlers met bogen heeft men gerestaureerd. Bij de restauratie in 1961-'63, onder leiding van N.J. Kruizinga en later H. Korswagen, is ook de sacristie herbouwd op basis van gevonden fundamenten. Het interieur van het koor wordt gedekt door een netgewelf. Tot de inventaris behoren de hardstenen grafzerken van pastoor Gerard Belen (1530) en de familie Van Balveren en Varick (1531), een preekstoel (1685) en een in 1883 uit Wamel overgeplaatst vermoedelijk 18de-eeuws orgel.

De R.K. St.-Barbarakerk (Rooysestraat 63) is een grote driebeukige kruisbasiliek met vijfzijdig gesloten koor, zeskantige doopkapel en een toren van vijf geledingen met balustrade, hoekpinakels en naaldspits. Deze neogotische kerk verrees in 1868-'70 naar ontwerp van H.J. van Tulder. De toren werd in 1925 voltooid naar het door W. van Aalst iets gewijzigde ontwerp van Van Tulder. De bovenste geleding en de torenspits zijn in hun huidige opzet in 1960-'61 uitgevoerd naar plannen van H.C. van de Leur, die ook de toen toegevoegde doopkapel ontwierp. Het interieur wordt gedekt door kruisribgewelven. Tot de inventaris behoren een neogotisch Mariaaltaar (1886) van J. Goossens & Zn. en een triomfkruis en twaalf neogotische stenen heiligenbeelden (1899) van de gebroeders De Kort. Op het plein voor de kerk staat een bronzen H. Hartbeeld (1926) van A. Falise. De pastorie (Rooysestraat 65) is in 1922 gebouwd naar ontwerp van J. van Oorschot.

Het voorm. gebouw van de St.-Vin-

[p. 151]

centiusvereniging (Rooysestraat 62) is een rond 1885 opgetrokken blokvormig pand met neogotische details. In de decoratieve topgevel van het middenrisaliet staat een beeld van St. Vincentius.

Woonhuizen. De blokvormige villa Rooysestraat 44 is rond 1870 gebouwd in eclectische vormen. De kleine T-vormige dijkwoningen Waaldijk 5 en Waaldijk 8 dateren uit circa 1915.

Boerderijen. De grote hallenhuisboerderij De Kroondert (Vluchtheuvelstraat 2) uit het tweede kwart van de 19de eeuw heeft een deels onderkelderd dwars voorhuis met rieten schilddak. Het bedrijfsgedeelte bezit aan de achterzijde een grote overstekende kap. De boerderij Rooysestraat 36 is een gewijzigd bijgebouw van het verdwenen Huis te Dreumel. Het pand met mezzanino heeft in de huidige vorm een midden-19de-eeuws karakter, maar de kern is ouder. De hallenhuisboerderij met dwarsgeplaatst voorhuis Huize De Laak (Rooysestraat 41), gebouwd rond 1870, heeft een voorhuis met souterrain en mezzanino. De gietijzeren palen van het toegangshek vermelden de huisnaam. De vroeg-20ste-eeuwse hallenhuisboerderij Rooysestraat 26 heeft een villa-achtig voorhuis.

Het watersnoodmonument (bij Waaldijk 8) is opgericht in 1864 bij het 15-jarig regeringsjubileum van Koning Willem III. Een hardstenen plaat op de sokkel herinnert aan de watersnoodramp van 1855. Op de sokkel staat een gedrongen obelisk met een metalen kroon.

Het voorm. dijkmagazijn (tegenover Vluchtheuvelstraat 8) dateert uit circa 1870. De kopgevels van het tweelaags gebouw hebben dubbele laaddeuren. De zijgevels zijn voorzien van verdiepte velden met ventilatiespleten.