Appeltern, Stoomgemaal De Tuut
het onder één dak is gebracht. De kerk bevat een preekstoel uit 1664 met een trap uit 1842.
De R.K. St.-Servatiuskerk (Maasdijk 24) is een driebeukige neogotische basiliek met driezijdig gesloten koor, doopkapel en een toren van vier geledingen en ingesnoerde spits. De kerk verrees in 1906-'07 naar ontwerp van C. Franssen. Het interieur wordt gedekt door stenen kruisribgewelven en een houten tongewelf (schip). De kerk bevat een Gradussen-orgel (1894) met neoromaanse kast. De door J. Custers vervaardigde neogotische inventaris (1907-'18) is grotendeels behouden. De gebrandschilderde ramen zijn van F. Nicolas & Zn. (1907); de polychromie van het interieur is van F.J. Kops (1914). De pastorie (Maasdijk 26) is evenals de kerk door C. Franssen ontworpen.
Huis Appeltern (Maasdijk 6). Na de sloop in 1881 van dit uit de tweede helft van de 17de eeuw daterende huis resteert op het omgrachte terrein de laat-18de-eeuwse noordvleugel. De gepleisterde zuidgevel bevat drie wapenstenen met alliantiewapens van diverse eigenaren (1686, 1786 en na 1892). Verder zijn er twee bouwhuizen (Maasdijk 4) uit circa 1800. De achtzijdige bakstenen tuinkoepel is recent opgetrokken.
De boerderij Walstraat 13-15 is een in 1887 herbouwde langgevelboerderij, waarvan de kelders met tongewelven vermoedelijk 17de-eeuws zijn. Naast de boerderij staat een vroeg-19de-eeuws herenhuis met souterrain en bel-etage.
Het dijkmagazijn (De Tuut 17) dateert uit het eind van de 19de eeuw. De zijgevels van het tweelaags gebouw hebben rechthoekige spaarvelden met smalle ventilatiespleten.
Het stoomgemaal ‘De Tuut’ (De Tuut 1) uit 1918-'19 is één van de laatst gebouwde stoomgemalen in Nederland. Het door ingenieursbureau Van Hasselt & De Koning ontworpen complex bestaat uit een machinehuis, een ketelhuis met schoorsteen (in 1997 gerestaureerd) en een houten kolenloods. Bij het gemaal staan twee machinistenwoningen (De Tuut 2-3). Het stoomgemaal is in 1969 buiten bedrijf gesteld en vervangen door het naastgelegen dieselgemaal Bloemers. De door Gebr. Stork & Co. geleverde installaties verkeren nog in bedrijfsklare staat. Ook de aan- en afvoerkolk, de sluizen en een duiker zijn behouden.
Altfors. Dit dorp ten noordwesten van Appeltern ontstond in de middeleeuwen op een brede stroomrug van de Maas. De voorm. Herv. kerk (Kerkstraat 21) is een gepleisterde zaalkerk met een driezijdige koorsluiting en een geveltoren met houten opbouw voorzien van een spits met frontalen. De huidige opzet dateert van een herbouw in 1824, waarbij muurwerk van het koor van de vroegere, gotische kerk is opgenomen. Inwendig heeft de kerk een vlak stucplafond en een midden-17de-eeuwse preekstoel. De R.K. St.-Donatuskerk (Kerkstraat 8) is een zaalkerk in neoromaanse vormen met koor en halfronde apsis en een toren van vier geledingen met spits voorzien van frontalen. De kerk verrees in 1890-'91 naar ontwerp van J. Kayser. Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf en een vlak stenen koepelgewelf (koor). Tot de inventaris behoren twee beelden van Petrus Verhoeven (eind 18de eeuw) en enkele beelden van J. Custers (circa 1895). Het Smits-orgel dateert uit 1854 en staat sinds 1879 in deze kerk. De pastorie (Kerkstraat 10) dateert uit circa 1850. De in oorsprong laat-17de-eeuwse hallenhuisboerderij Munnikenwoerd (Woerdsestraat 34) ligt op een natuurlijke hoogte ten westen van Altfors, ter plaatse van een gesloopte middeleeuwse norbertinessenproosdij. Restanten van een tufstenen muur van een kloostergebouw bevinden zich in de kelder van het gepleisterde dwarse voorhuis.
Auteursrechtelijk beschermd