Monumenten in Nederland. Groningen

Warfhuizen
(gemeente De Marne)

Wierdedorp, ontstaan in de middeleeuwen op twee wierden - Warfhuizen en Burum - aan weerszijden van het Warfhuister Loopdiep. Op de noordelijke wierde verrees de middeleeuwse parochiekerk. In de tweede helft van de 19de eeuw kwam langs het water enige industriële bedrijvigheid tot ontwikkeling, maar die is nu geheel verdwenen. De bebouwing concentreert zich aan weerszijden van het diep en langs de verbindingsweg tussen de wierden, de Baron van Asbeckweg. Deze weg is genoemd naar de eigenaar van de in 1823 gesloopte, direct ten zuiden van het dorp gelegen borg Lulema.

Warffum, Sluis in de Noordpoldervaart

De Herv. kerk (Baron van Asbeckweg 13) is een door pilasters gelede zaalkerk met driezijdige sluiting en een ongelede toren met ingesnoerde spits. De kerk dateert in haar huidige neoclassicistische vorm uit 1854 en verving een vervallen middeleeuwse kerk. De neoclassicistische ingang is opgenomen in de koorsluiting. De toren dateert uit 1798. De kerk bevat een 18de-eeuws orgel, dat in 1855 uit de Remonstrantse kerk te Groningen is overgebracht. De kerk ligt op een verhoogd kerkhof.

De pastorie (Baron van Asbeckweg 4) ligt op een deels omgracht terrein. Het eenlaags pand met omgaand schilddak en ingangsomlijsting dateert uit de tweede helft van de 19de eeuw.

Woonhuizen. In het dorp staan diverse rentenierswoningen uit de tweede helft van de 19de eeuw. De neoclassicistische eenlaags rentenierswoning Baron van Asbeckweg 57 dateert uit 1864. Vergelijkbaar zijn Vaart Westzijde 18, 20 en 6. In het laatste pand bevindt zich een schouw afkomstig uit de borg Brake. Uit omstreeks 1870 dateert Baron van Asbeckweg 42, een deels onderkelderd eenlaags dwars huis met wolfdak en omlijste ingang. Vergelijkbaar van opzet zijn Baron van Asbeckweg 17, 25 en 29.

Boerderijen. De 19de-eeuwse kophals-romp-boerderij Baron van Asbeckweg 7 heeft een onderkelderd,

[p. 222]

dwars eenlaags voorhuis met schilddak, gebouwd in neoclassicistische trant. Ten zuiden van het dorp liggen ook enkele interessante boerderijen. Van de kophals-romp-boerderij Ter Borg (Roodehaansterweg 2) dateert het voorhuis volgens de jaartalankers uit 1789. Het heeft kleine vensters en een zadeldak tussen topgevels. Achter de boerderij liggen in het terrein restanten van het uit de 13de eeuw stammende en in de 18de eeuw gesloopte Huis ter Borgh. Het Blau Binhoes (Roodehaansterweg 3) is een monumentale boerderij uit 1884.

De luchtmacht-uitkijktoren (Baron van Asbeckweg ong.), gelegen ten noorden van het dorp, is een van de weinige overgebleven verkenningstorens die in de jaren vijftig in prefab-beton volgens het Raat-systeem werden gebouwd.

Groot Maarslag. Dit wierdedorp ten oosten van Warfhuizen is ontstaan in de middeleeuwen en is een beschermd dorpsgezicht. Op het kerkhof zijn de fundamenten van de in 1807 afgebroken middeleeuwse kerk - een tufstenen gebouw met jonger, bakstenen koorgedeelte - zichtbaar. Het kerkhof bevat enkele 17de-eeuwse zerken en een graf van het geslacht Wiersema. De boerderij ‘Rollingeweer’ (Klein Maarslag 1) is een 19de-eeuwse boerderij van het kophals-romptype, voorzien van een lang voorhuis met rijzig zadeldak tussen topgevels. In de gang zit een gebeeldhouwde steen met de tekst ‘Salomo's Oordeel 1618’ tussen twee familiewapens.