Marum
Wegdorp, in zijn huidige vorm ontstaan in het begin van de 20ste eeuw door het samengroeien van Marum en Kruisweg, twee in oorsprong middeleeuwse, los gestructureerde agrarische kernen. In de omgeving was tot aan de eeuwwisseling de vervening vrij belangrijk. De aanleg van de tramlijn Groningen-Drachten in 1913 heeft tot de verdere ontwikkeling van het dorp bijgedragen. Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp sterk verdicht en naar het noorden uitgebreid.
De
Herv. kerk (Noorderringweg 41), gelegen op een oorspronkelijk omgracht terrein, is een eenbeukige kerk met een smaller koor, voorzien van een inspringende, vijfzijdige koorsluiting, en een toren van twee geledingen met een achtzijdige ingesnoerde naaldspits. Het koor werd waarschijnlijk in de 12de eeuw gebouwd en heeft in de zuidmuur een dichtgemetselde ingang. In het eerste
Marum, Herv. kerk (1985)
kwart van de 13de eeuw zijn vermoedelijk het huidige schip en de toren tot stand gekomen. In het midden van de 16de eeuw werd de toren verhoogd met een klokkenzolder en kreeg het schip zijn huidige kap. De noordgevel van het schip werd waarschijnlijk in 1770 bij een grote renovatie geheel nieuw beklampt. In 1886 kreeg de toren zijn huidige naaldspits. Tot de kerkinventaris behoren een herenbank met snijwerk van Jan de Rijk en het wapen van Karel Ferdinand van In- en Kniphuisen (eerste kwart 18de eeuw) en een door D. Duursma vervaardigde preekstoel (1826).
De Geref. kerk (Kruisweg 30) werd omstreeks 1930 gebouwd op een T-vormige plattegrond; ze heeft een ongelede toren met spits.
Woonhuizen. De rentenierswoning Kruisweg 6 is omstreeks 1885 gebouwd in eclectische stijl. Noorderweg 10 is een eenlaags dubbel woonhuis in traditionalistische vormen uit de jaren dertig.
Boerderijen. Uit het midden van de 19de eeuw dateert Verlengde Wilpsterweg 2, een boerderij van het kopromp-type met een haakse aanbouw halverwege de schuur. Kruisweg 2 is een boerderij met dwars geplaatst voorhuis uit omstreeks 1890, met een eenlaags woongedeelte voorzien van een hoger opgaand middenrisaliet. Op het erf staan een stookhok en twee bijschuren uit de bouwtijd. Ten westen van het dorp staan nog twee interessante kop-romp-boerderijen, te weten Haarsterweg 32 (omstreeks 1855), met een deels onderkelderd voorhuis en een dwars geplaatste bijschuur, en Haarsterweg 34 (omstreeks 1870).
Noordwijk. Wegdorp gelegen ten noorden Marum. De Herv. kerk (Westerweg 2) is een eenvoudig gepleisterde, recht gesloten zaalkerk; ze heeft een ongelede westtoren met zadeldak. De kerk stamt uit de 15de eeuw, maar is in de loop van de eeuwen regelmatig verbouwd. De toren dateert uit 1714 en bevat een klok uit dat jaar. De kop-rompboerderij Westerweg 35 dateert uit omstreeks 1890 en is voorzien van een bijschuur en stookhok.
De Wilp. Kanaaldorp gelegen ten zuiden van Marum. De Herv. kerk (Plantsoen 14) is een uit 1871 daterende
Auteursrechtelijk beschermd