Monumenten in Nederland. Groningen

Glimmen
(gemeente Haren)

Esdorp, ontstaan in de vroege middeleeuwen op de Hondsrug aan de weg van Groningen naar Assen. Het dorp is nooit tot een zelfstandige parochie uitgegroeid en kreeg pas in het begin van de 19de eeuw vorm. Twee in de 19de eeuw langs de Rijksstraatweg ontstane agrarische bebouwingskernen groeiden gaandeweg naar elkaar toe. Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde Glimmen zich tot een forenzendorp en werd het gebied tussen Rijksstraatweg en spoorweg volgebouwd.

Het Huis te Glimmen (Meentweg 28) is een tweebeukig landhuis, gelegen op een omgracht terrein. Delen van het huidige pand zouden uit de 16de eeuw stammen en op oudere fundamenten zijn gebouwd. In 1824 werd het landgoed bezit van C.H. Tjaden Jullens en zijn vrouw A.H. ten Berge. Toen kreeg het huis waarschijnlijk zijn huidige, statige uiterlijk met een schilddak met hoekschoorstenen en een omlijste ingang aan de voorzijde. Rond die tijd is ook het parkbos aangelegd met boomsingels en lange oprijlaan annex zichtas. Dit ‘Quintusbos’ is genoemd naar notaris jhr. R.A. Quintus, aan wie het goed in 1881 werd nagelaten. In 1934 werd naar plannen van A.R. Wittop Koning een ingrijpende verbouwing uitgevoerd.

Op het voorterrein staan twee voorm. schathuizen (Meentweg 26 en 30) in de vorm van hallenhuisboerderijen van het Gorechtse type. Ze zijn mogelijk rond 1820 gebouwd. De voorm. boswachterswoning (Rijksstraatweg 19) aan het begin van de oprijlaan is een kleine boerderij van hetzelfde type en uit dezelfde tijd. Het driezijdig uitgebouwde voorhuis wijst op het gebruik als herenkamer door de bewoners van Huis te Glimmen.

Huize Weltevreden (Rijksstraatweg 4) is een statig landhuis voorzien van schilddak met hoekschoorstenen en omlijste ingang. Het werd in 1806 gebouwd als herberg en in 1828 gekocht door Geertruida Johanna Elisabeth Jullens en haar man F.Z. Reneman, waarna het zijn huidige neoclassicistische uiterlijk kreeg. In 1865 werd het pand bestemd tot huis van weldadigheid voor oude mannen en vrouwen. Dit tehuis kreeg in 1964-'66 een uitbreiding aan de achterzijde naar plannen van P.L. de Vrieze.

Huize Welgelegen (Rijksstraatweg 81) is een fors wit gepleisterd landhuis met afgeknot schilddak. Het landgoed werd in 1838 gekocht door de familie Vissering en in 1853 vestigde er zich de tabakshandelaar J.D. Vissering en zijn vrouw T.M. ten Cate, waarna het pand waarschijnlijk zijn huidige aanzien heeft gekregen. De voorgevel wordt geleed door hoeklisenen en het middenrisaliet heeft een balkon met hek ondersteund door vier dorische zuilen. De beide nissen met beeld op de verdieping

[p. 92]

Glimmen, Villa De Brinkkamp

zijn evenals de ramen ernaast voorzien van een tudorboog. De tuin is aangelegd in Engelse landschapsstijl.

Woonhuizen. Het eenvoudige, gerestaureerde pand Hoge Hereweg 5-7, met zadeldak tussen topgevels, is vanouds een sarrieshut en stamt vermoedelijk uit de 18de eeuw. De Kleine Poll (Zuidlaarderweg 26) is een landhuis in de vorm van een boerderij met omlijste ingang, gebouwd aan het eind van de 18de of in de eerste helft van de 19de eeuw. Uit 1894 dateert Rijksstraatweg 15, een forse villa in chaletstijl. W.G. Wiegman liet in 1916 de villa De Brinkkamp (Rijksstraatweg 77) bouwen op een vlindervormige plattegrond en met een rieten dak en expressionistische details. De villa Vogelzang (Hoge Hereweg 94) werd in 1940 gebouwd in de vormen van de Delftse School, naar plannen van E. Reitsma voor mevrouw prof. W.J. Bladergroen.

De voorm. politiepost (Oude Boerenweg 1) is een eenvoudig gepleisterd pand onder een zadeldak en werd in 1916 gebouwd; het heeft met hout beklede topgevels. Het is nu als woning in gebruik.

Scholen. De openbare lagere school (Oude Schoolweg 2) is in 1900 gebouwd als een drieklassige school en in 1933 uitgebreid met een vierde lokaal en een kleine gymnastiekzaal. De bijbehorende onderwijzerswoning (Rijksstraatweg 124) is in chaletstijl uitgevoerd. De uit 1932 daterende Chr. Nationale School (Nieuwe Schoolweg 2) is een langgerekt gebouw met hoogoprijzend schilddak en sober-expressionistische details.

Boerderijen. De fraai gelegen boerderij Meentweg 11 is van het hallenhuistype en stamt vermoedelijk uit de 19de eeuw. De keuterij Meentweg 15 is een hallenhuisboerderij van het Gorechtse type, met dwarsdeel en baander in een versmald schuurdeel. De in 1867 gebouwde boerderij Weltevreden (Rijksstraatweg 5) is van het Oldambster type en heeft aan de voorzijde fraai gesneden windveren.

Poldermolen. Ten westen van Glimmen staat ‘De Witte Molen’ (bij het Noord-Willemskanaal), een met hout beklede en wit geschilderde bovenkruier op veldmuren, voorzien van een vijzel. De molen werd gebouwd in 1892 door molenmaker P. Medendorp ter bemaling van de polder Glimmen. Hij is in 1971-'72 gerestaureerd.

Het drinkwaterbedrijf ‘De Punt’ (Rijksstraatweg 83), gelegen aan de Drentse A ten zuidwesten van Glimmen, werd in 1877 op particulier initiatief opgericht op een deel van het landgoed Welgelegen. In 1918 werd het bedrijf overgenomen door de gemeente Groningen. Op het terrein staan een ketelhuis (omstreeks 1910), filtergebouwen (omstreeks 1918 en omstreeks 1936), alsmede een dienstwoning (omstreeks 1900) en een botenhuis (omstreeks 1910).