Garrelsweer
(gemeente Loppersum)
Dijkdorp, ontstaan aan de Delf, de voorloper van het Damsterdiep. De verlening van markt-, munt- en tolrecht in 1057 maakte Garrelsweer tot een belangrijke nederzetting, die pas later in de middeleeuwen door Loppersum werd overvleugeld. In de loop van de tijd ontwikkelde zich langs beide zijden van het Damsterdiep enige lintbebouwing (Stadsweg, Rijksweg).
De Geref. kerk (Stadsweg 89) is een kruiskerk met slanke geveltoren, gebouwd in 1908 naar plannen van Y. van der Veen.
De
Herv. kerk (Stadsweg 31) is een hoge zaalkerk met een geveltoren afgesloten door een dwars zadeldak, gebouwd in 1912 in een vormgeving met rationalistische invloeden. In de toren hangt een klok uit 1695, gegoten door
Garrelsweer, Steenfabriek Enzelens
Claudi Fremy. Op het kerkhof liggen enkele 17de- en 18de-eeuwse zerken voor het geslacht Tammens.
Boerderij ‘Wester Enzelens’ (Wijmersweg 2) is van het Oldambster type en heeft een fors dwars geplaatst voorhuis in eclectische vormen. De boerderij werd in 1883 gebouwd naar plannen van O. de Leeuw Wieland voor J.H. Kraak.
De voorm. steenfabriek ‘Enzelens’ (Stadsweg 122), werd rond 1868 gesticht door P.W. Tichelaar en is in 1969 gesloten. In 1874 werd er een steenpers geplaatst. De oven is in opzet vroeg-20ste-eeuws. De droogloodsen en de blokvormige directeurswoning (Stadsweg 120), met eclectische elementen, stammen uit 1889; de arbeiderswoning (Stadsweg 124) uit 1919.
Windmolens. De poldermolen Meervogel (Hoeksmeersterweg 10), gelegen ten zuidoosten van Garrelsweer in de buurtschap Hoeksmeer, is een met riet gedekte, achtkante bovenkruier op veldmuren, voorzien van een vijzel. De aan de Oude Wijmers gesitueerde molen werd in 1801 gebouwd ter bemaling van de Hoeksmeersterpolder. Hij is in 1967 gerestaureerd. De Kloostermolen (Stadsweg ong.) is een met riet gedekte, achtkante bovenkruier op veldmuren, voorzien van een vijzel. Deze aan de Vismaar gelegen poldermolen werd in 1877 gebouwd na het afbranden van een uit 1816 stammende voorganger, ter bemaling van de Garrelsweerster-Kloostermolenpolder.
Auteursrechtelijk beschermd